0367

850

EUFEMIA.

VII. 7.

Powyższe uwagi, jak mniemam, wykazują jak najclowodniej wiarogodność całego przekazu i usuwają wszelkie pozorne wątpliwości, jakie się co do niego na pierwszy rzut oka mogły były nasunąć. Dodatkowo poruszę jeszcze kilka okoliczności, które wprawdzie same przez się dowodami nie są, ale dadzą się najlepiej wytłomaczyć w związku z ustalonym poprzednio faktem, a przez to znowu do pewnego stopnia będą poparciem jego wiarogodności.

Ojcem Eufemii, żony Jerzego, nazwanym w zapisce księciem Kazimierzem, mógłby być tylko Kazimierz 1 lub Kazimierz II kujawski (VI. 10. VII. 5.'), nie ma bowiem pośród ówczesnych Piastów innych książąt tego imienia ¹), którymby ze względu na możliwą datę urodzenia Eufemii przypisać można ojcowstwo. Nie wchodząc na razie w rozstrzygnięcie pytania, który z obu wzmiankowanych Kazimierzów zrodził Eufemią, stwierdzamy okoliczność, że przez małżeństwo z nią Jerzy wszedł w związek z rodem Piastów kujawskich. Czy były do tego jakie podstawy, i czy istnienie tego związku przejawiło się na zewnątrz jakimiś dla historyi uchwytnymi objawami? Mniemam, że można ich znaleść kilka. Rocz. Tras.²), toż Rocz. Sędz.³) i Rocz. Małop.⁴) zapisują pod r. 1302 wiadomość o śmierci Świętosławy, Klaryski sądeckiej, którą nazywają: filia matjni principis (Russie. Nie można prawie wątpić, że była to księżniczka halicka; czyją była córką, czy Daniły. czy Lwa I, rozstrzygnąć się nie da, nie wiemy bowiem, w jakim wieku zmarła. Jakkolwiekbądź jednak rzecz się miała, widzimy, że ród książąt halickich miał wówczas reprezentantkę przebywającą w Polsce, która nawet nie wahała się zmienić wiary ojców, przyjmując wyznanie katolickie i poświęcając się w niem życiu zakonnemu. Co ją skłoniło do obrania pobytu w Polsce, łatwo odgadnąć: widoczny tu wpływ Konstancyi, żony Lwa I, jątrwi lub matki Świętosławy, która jako rodzona siostra Kingi snadno mogła się spodziewać najlepszej dla niej opieki w założonym przez Kingę klasztorze. Ze względu na datę fundaeyi klasztoru sądeckiego (VI. 7.) wynika, że Świętosława nie mogła doń wstąpić wcześniej jak r. 1280, t. j. w czasie, kiedy na tronie krakowskim zasiadał już reprezentant linii kujawskiej, Leszko Czarny. Tą drogą mogło nastąpić pierwsze zbliżenie się książąt kujawskich do halickich. Rocz. Tras.³), toż Kocz. Sędz³) podawszy pod r. 1300 wiadomość o zajęciu całej Polski przez Wacława II, wzmiankują o napadzie Rusinów na Korczyn, w czasie, kiedy wojsko polskie wyruszyło w inną stronę na jakąś wyprawę z Wacławem, a pod r. 1302 mówią o wyparciu Rusinów przez Polaków z Lublina, który poprzednio byli zajęli⁷). Kierunek wypraw ruskich, opierających się o Korczyn i Lublin, wskazuje niewątpliwie, że wyszły one z Rusi halickiej, a więc od Lwa I (r. 1300) i od Jerzego I (r. 1302). Że były skierowane przeciw Wacławowi, a przez to pośrednio popierały sprawę wygnanego przezeń Łokietka, jest rzeczą jasną, niewiadomo tylko, czy podjęte zostały właśnie w tym celu, czy też wynikły z jakichkolwiek innych pobudek. Jaskrawe światło na tę sprawę rzuca zapiska Rocz. Małop. ⁸) pod r. 1302: dux Wladislaus cum Ruthenis et Tartaris Sandomi-riam vastavit, z której wynika, że Łokietek w czasie tym uciekł się do pomocy ruskiej, ażeby zwalczać Wacława, przez co i geneza i pobudki poprzednich napadów na Korczyn i Lublin znajdują odpowiednie oświetlenie. Jest w tern w każdym razie dowód bliskich stosunków księcia sieradzkiego z Jerzym, na których tle małżeństwo jego siostry (lub chociażby synowicy) z księciem ruskim najlepiej da się zrozumieć. Szczególnej uwagi godną jest rzeczą, że przez cały dalszy ciąg rządów Łokietka w Polsce (od r. 1306) nie ma śladów jakiejkolwiek kolizyi między Polską a Rusią halicką, zarówno za panowania Jerzego I (do r. 1308), jako też i dwu jego synów, Andrzeja i Lwa II (do 1323 r.). Do traktatu zawartego przez Łokietka 27 czerwca 1315 r. z Danią, Szwecyą i Norwegią '•’) włączeni zostają przezeń obok innych książąt i królów, blisko z nim spokrewnionych lub politycznie ściśle związanych, także nostri nepotes, Russie principes; kogo tu Łokietek miał na myśli, nie podano wprawdzie imiennie; ale z największem prawdopodobieństwem przyjąć można, że rozumiani tu są właśnie Andrzej i Lew II; nic bowiem niewiadomo, iżby Łokietek z innymi książętami ruskimi zostawał w tak bliskich stosunkach, któreby go uprawniały do objęcia za nich gwarancyi w rzeczonym traktacie przymierza; co jeśli jest uzasadnionem, to określenie nepotes przydane Andrzejowi i Lwowi II jest bardzo wymownem świadectwem istnienia związku małżeńskiego między Jerzym a Piastówną. W końcu w piśmie do papieża Jana XXII z 21 maja 1323 r.⁴) Łokietek, donosząc

1

Kazimierza II bytomskiego (Grotefend, Stammiafeln V. nr. 10) nie można tu wciągać w rachubę. — 2) Mon.

2

Pol. II. 853. — 3) Ibid. II. 879. — 4) "ibid. III. 188. 189. — 3) ibid. II. 853. — 6) Ibid. II. 879. — 7) liocz. Śkrzys. now.

3

(Ibid. III. 77) daje temu ostatniemu wypadkowi błędną datę 1306 r. — 8) Ibid. III. 186. — 9) Kod. dypl. Wielk. II. nr. 976.