0367

353

Badanie sił przyrody i ocena pożytecznej ich wartości.

znaczne trudności, ponieważ dotąd nie można było roztworów solnych, z których miały być wydzielone metale, otrzymać z rud w takiej czystości, jaka jest niezbędna przy elektrolizie. W przyrodzie bowiem metale w stanie czystym trafiają się bardzo rzadko; przeważnie są one w większej lub mniejszej ilości zanieczyszczone przez inne pierwiastki, i to właśnie stanowi główną przeszkodę do tak pożądanego rozwoju elektrometalurgji. Dotychczas w większych ilościach za pomocą elektrolizy wydobywają następujące metale: miedź, glin, magnez, potas, sod, złoto i srebro. Rozwinęła się szczególniej elektrometalurgja miedzi. Prawie cztery piąte całej produkcji miedzi oczyszcza się drogą elektrolityczną. Jak tanio wypada produkcja wytwarzana tym sposobem, najlepiej przekonać nas może następujący przykład; olbrzymie rafinerje miedzi w Ameryce przy wodospadach Niagary, rozporządzające za niską cenę znaczną ilością energji elektrycznej, obrabiają rudy miedziane, sprowadzane z Europy. Pomimo dwukrotnego przewozu morzem: rud do Ameryki i miedzi z powrotem do Europy, ta ostatnia, znana pod nazwą miedzi elektrolitycznej jest znacznie tańszą na kontynencie od miedzi otrzymanej tu z tych samych rud. Wspominaliśmy już przedtem o rozwoju przemysłu aluminjowego, który tą samą drogą wydobywa wspomniany metal. Dla uzupełnienia dodamy, że kiedy produkcja glinu na całej kuli ziemskiej wynosiła w 1880 r. zaledwie 3 000 kilogramów, to w 1898 roku podniosła się do 6 500 000 kilogramów. Tak olbrzymi rozwój otrzymywania glinu wywołany został jedynie wskutek znakomitych ulepszeń metod elektrometalurgicznych, wprowadzonych przez Hóroulta i innych. Wpływ elektrochemji zaznaczył się także przy fabrykacji materjałów bielących, których zapotrzebowanie bardzo wzrosło z rozwojem przemysłu włóknistego, a ług bielący, chlor, chlorek wapna i inne są bardzo ważnemi środkami w sprawie bielenia. Przez elektrolizę soli kuchennej otrzymuje się z jednej strony ług sodowy, z drugiej zaś chlor, który albo używa się do bielenia w stanie czystym, lub też w połączeniu z innemi ciałami tworzy materjał, posiadający własności bielące. Przeprowadzając bowiem chlor, otrzymany drogą elektrolityczną, nad wapnem gaszonem, ułożonem cienkiemi warstwami, otrzymujemy chlorek wapna. W Griesheim, we Frankfurcie nad Menem, w Bitterfeldzie, w Hallein pod Salzburgiem, jakoteż w Ząbkowicach w Królestwie Polskiem powstały znaczne zakłady fabryczne, które drogą elektrochemiczną wytwarzaią chlorek wapna, ług bielący i wszystkie produkty tak nazywanego elektrochemicznego przemysłu alkalicznego. Pod względem wielkości zakłady powyższe ustępują tylko niektórym fabrykom angielskim. Do produktów przemysłu elektrochemicznego zaliczyć także należy ozon (odmiana tlenu), który w 1840 roku odkryty został przez Chrystjana Fryderyka Schonbeina, profesora w Bazylei (1799 —1868). Ozon otrzymuje się w specjalnych przyrządach, w których powietrze wystawione jest na działanie wyładowań elektrycznych. Tlen powietrza ulega szczególnej zmianie i przechodzi w ozon, będący pewną odmianą tlenu. W technice znajduje liczne zastosowania; jest doskonałym środkiem bielącym, a zarazem posiada

Wszechświat i człowiek.—Tora V    62