0395

377

Rozwój stosunków komunikacyjnych.

do dawnego stanu. Do takich należy przedewszystkiem zaliczyć Karola Wielkiego, który usiłował zaprowadzić w swem obszernem państwie komunikację prawidłową. W tym celu kazał ponaprawiać starożytne trakty rzymskie a także pobudować i nowe drogi. Próbował także ożywić i rozwinąć nanowo żeglugę rzeczną, stanowiącą bardzo ważną gałąź komunikacji i znane są jego zabiegi około połączenia drogą wodną Dunaju z Renem. Ta droga wodna, która miała biedź w kierunku dzisiejszego kanału {Ludwika-Menu i Dunaju), nie była wtedy ukończona, gdyż sztuka inżynierska z tego czasu nie mogła sprostać postawionemu jej zadaniu. Pozostałe zabytki tego kanału, tak nazywana „fossa Carolina" istnieją jeszcze dzisiaj. Dążenia Karola Wielkiego do podniesienia komunikacji niedługo przetrwały. Handel zakwitł na pewien czas, dopóki był ochraniany silną jego dłonią. Po śmierci Karola Wielkiego zginęło znowu wszystko, co ten potężny człowiek stworzył i przez stulecia całe stan dróg w jego państwie był rozpaczliwy. Pomimo to, że np. w Niemczech ówczesnych istniała księga praw średniowiecznych, tak zwane „zwierciadło szwabskie", zawierająca dokładne przepisy budowy dróg lądowych, pomimo to, że niektórzy cesarze usiłowali utrzymywać je w lepszym stanie, nic to nie pomagało, wszystko powróciło do dawnego. Nikt nie chciał dróg naprawiać — przeciwnie wiele osad i miast niszczyło wiodące do nich gościńce, czyniąc je niedostępnemi dla wszelkiej komunikacji, aby się uwolnić od zetknięcia z wojskiem, z rycerzami, trudniącymi się rozbojem i ze wszelką zgrają łotrów i rabusiów. Większość dróg zimą tworzyła jakby morze bagniskowe i błotne, ściek dla wszystkich wód, z gór spływających, w lecie zaś przedstawiały się, jako zbiorowisko pełne wybojów, dziur i kamieni. Połamane koła, pogruchotane i porzucone w drodze wozy i pojazdy znaczyły ich ślady.

Z początkiem XVI wieku zaczyna się podnosić żegluga morska. Przy czyną tego były przedewszystkiem śmiałe wyprawy badaczów, opisane w poprzednich rozdziałach, które doprowadziły najpierw do odkrycia drogi morskiej do Indji wschodnich, a następnie do odkrycia Ameryki. Podróże te i wyprawy zachęciły do dalszych poszukiwań i odkryć głównie obietnicą znalezienia olbrzymich skarbów, znajdujących się według podań, w krajach nowo-odkrytych, jednocześnie oddziałały także na ożywienie i rozwój stosunków handlowych. Do tego dopomogło także znacznie ulepszenie narzędzi astronomicznych i żeglarskich, wprowadzenie do użytku bussoli, początek rozwoju naukowej astronomji, a także znaczne postępy w racjonalnej budowie okrętów — wszystko to razem zapewniło większą pewność i bezpieczeństwo przy odbywaniu żeglugi morskiej. Jako następstwo powyższych czynników zaczyna się od połowy XVI stulecia nowy rozkwit żeglugi morskiej i będącego pobudką dla niej handlu morskiego.

Ażeby mieć pojęcie, jak powolnie przed wprowadzeniem siły parowej jako motoru, w czasach dawnych odbywała się komunikacja lądowa, pozwólmy sobie przytoczyć kilka cyfr charakterystycznych pod tym względem, zaczerpniętych z czasów panowania cesarza Fryderyka Barbarossy:

Wszechświat i człowiek.—Tom V.    56