061614
11

107

jego siły zaś, gdy był daleko od kraju własnego, upadały. I inna tego jeszcze była przyczyna. Bo skoro tylko szlachta wracać się zaczęła do Jana Kazimierza, wojska Szwedzkie gdzie mogły pustoszyły dwory szlacheckie, paliły kościoły, zabijały wieśniaków.

Naturalnie, źe to zwiększyło Szwedom liczbę nieprzyjaciół w kraju. Gdy i car Moskiewski, nibyto teraz pomagając Polsoe, do Inflant wkroczył i Rygę obiegł, Szwe-cya za pośrednictwem Francyi szukała pokoju. Królowa Ludwika, kobieta dzielna, bardzo pragnęła tego pokoju. Chciała bowiem za życia swojego i Jana Kazimierza zabezpieczyć tron Polski księciu Kondeu-szowi, jednemu z książąt Francuzkieh, ożenionemu z jćj siostrzenicą. Lecz Austryja, chcąca się mśció na Szwecyi, za własne niepowodzenia w wojnach religijnych, obiecała Polsce posiłki, aby tylko dłużćj wojowała.

Sejm Polski w samój rzeczy zgodził się na dalszą wojnę. Karol Gustaw poszukał sobie wtedy nowego sprzymierzeńca. Obiecał księciu Siedmiogrodzkiemu, Jerzemu Rakoczy częśd znaczną Polski, z tytułem króla Polskiego, byle mu co prędzój pomógł Polskę zawojowad. W samój rzeczy książę ten wszedł raźno do kraju w sześd-dziesiąt tysięcy ludzi, i posunął się aż do Krakowi. Król Szwedzki połączył z nim wojska swoje.

Lecz i cesarskie posiłki zbliżyły się powoli. Lubomirski wraz z Węgrami wkroczył do Siedmiogrodu. Karol Gustaw musiał opuścid Polskę, bo mu Dania wypowiedziała wojnę sprzymierzywszy się z Polską. Natenczas Rakoczy wtargnął na Wołyń, zrabowawszy po drodze Warszawę i Brześć Litewski. Lecz wojsko jego była to zbieranina niekarna, spędzona na prędce. Rozchodziło się to za rabunkiem, i już tylko, połowę sił miał Rakoczy, kiedy pod Między boźem Stanisław Potocki, Lubomirski i Czarniecki drogę mu zaszli i do poddania się przymusili. Opłaciwszy wielkie sumy i

j przeprosiwszy króla, zaledwie otrzymał pozwolenie powrotu do kraju 'własnego.

\ Po drodze jeszcze Turcy go napadli, i s w boju z niemi stracił jeszcze połowę sił s swoich. Odtąd wojny dręczące Polskę coraz \ poińyślnity się uspakajały. Gąsiewski het-s man Litew^rski, zniósł do szczętu Szwedów s i posiłki elektora Brandenburgskiego pod } Prostkami w Prusach. Elektor uląkł się, l źe zamiast coś zyskaó na wojnie z Polską, s przyjdzie mu ponieśó jakowe straty, dla ^ tego za pośrednictwem cesarza Leopolda *5 zaw^rarł z Polską pokój w Welawie, któren ; jednak Polskę dość dużo kosztował.

S Nietylko uw^roluiono go od hołdu z księz-g twa Pruskiego, ale oprócz innych przy-s krych warunków⁷, Bytów i Lawenburg 5 w^T lennośó mu oddano. Jednak choć się \ zobowiązał, nie dostarczał posiłków⁷. Oe-jj sarskie zaś wojska dużo kosztowały, bo w niedostatku gotów^Tki na ich opłacenie i \ utrzymanie, oddano na nich przychód z ko-ij palni Wielickiój. Bardzo pomału się ruszały, i zaledwie pomogły do wyparcia załogi s Szw⁷edzkiój z Torunia.

\ Choć Szwedzi nie zupełnie z kraju ustą-\ pili, posłano Czarnieckiego Danii na po-! moc z sześeiotysiącznym korpusem wojska, i Gdzie cuda waleczności dokazując, rozsiali wił imię Polski. Lecz właśnie o te czasy, s królow⁷a Maiya Ludwika, coraz to większy s wpływ na króla wywierać zaczęła. Popieli rając widoki swoje, co się tyczyło następstwa na tron w Polsce, działała w celu po-\ niźenia Austryi.

\ Król odstępując zw⁷iązku przyjaźni z cesarzem, skłaniał się do zgody ze Szw^reda-j mi. Lecz wojna z niemi jeszcze się uporczywie ciągnęła w Prusach, aż nakoniec { Lubomirski z Janem Sobieskim chorążym Litewskim i posiłkami przybywszy, całkiem s Szwedów z Prus wyparli. Tylko Malborg i Elbląg w ich ręku zostały.

Teraz śmierć Karola Gustaw^ra i zabiegi \ dw⁷oru Francuzkiego, pokój z Szwecyą na-\ koniec sprowadziły, ułożony w Oliwie. Jan \ Kazimierz zrzekł się praw swoich do tronu