page0178

164 -

pojąć, gdyż jego siły duchowe są jeszcze za mało rozwinięte: musi ona zatem wystąpić przed cielesnem i duchowem okiem dziecka w konkretnej i bardziej poglądowej formie. To uskutecznia się za pomocą przykładu. To jest pierwszy i najstosowniejszy środek do uszlachetnienia woli.

2.    Moc przykładu utwierdza się za pomocą słowa. To

oddziaływa na cielesny i duchowy słuch dziecka i przyczynia się do zrozumienia przykładu. Pouczenie jest więc drugim środkiem kształcenia woli. W szkole pouczenie osobliwie jako nauka ma swoją wartość.    »

3.    Pouczający przykład i słowo musi się stać całkowitą, żywotną własnością dziecka, wejść w jego ciało i krew. To osiąga się za pomocą przyzwyczajenia i ćwiczenia. W szkole uskutecznia się to szczególniej za pomocą dyscypliny.

4.    Dziecko jest roztrzepanem, powierzchownera i do-stępnem dla wszelkich pokus. Muszą mu być przeto dane stałe i pewne normy, którychky się mogło trzymać we wszystkich swoich czynnościach, a któreby o ile możności zapobiegały zboczeniu z właściwej drogi. To się osiąga zapomocą nakazu i zakazu.

5.    Dalej w^rola dziecka jest słabą i rychło unuża się; nadto jest ono już z natury więcej do złego jak do dobrego skłonnem. Nauczyciel więc musi mu być częstokroć pomocnym a) przez nadzór i b) przez nagrodę i karę. Te ostatnie są środkami wychowawczymi w ściślejszem tego słowa znaczeniu.

Wszystkich tych środków używa sam Boski Zbawiciel, wychowawca ludzkości i wzór wszystkich wychowawców. Daje swoim uczniom najwznioślejszy przykład, udziela im w najprzystępniejszy sposób nauk świętej religii, stara się ją przez trzechletnie wdrażanie wpoić w ich ducha, daje nakazy i zakazy i zwraca uwagę na nagrodę i karę. Rozważanie życia i działalności Boskiego Zbawiciela jest tedy naj-lepszem wprowadzeniem w istotę i metodę chrześciaiiskiego wychowania.

a) Przykład.

1. Już poganie uznawali potrzebę przykładu. Kwinlilian tak powiada: Delikatny wiek młodzieńczy przywiązuje się do

http://rcin.brg.pl