9429
9001

174 JAKÓB PAKNAS

chlania tylko tlen i przeprowadza go w stanie wolnym do tkanek, które go zużywają.

Procesa spalania odbywają się w tkankach: odbywają się także i wtedy, kiedy zamiast krwi płynie przez naczynia włoskowate roz-czyn soli, nasycony tlenem. Spranie natomiast we krwi samej jest bardzo ograniczone.

Całość procesów chemicznych, wytwarzających z tlenu i połączeń organicznych dwutlenek węgla, nazywamy przemianą ma-teryi oddechową. Stanowi ona przedmiot części nauki o przemianie materyi.

Procesy fizyczno-chemiczne, dzięki którym zostaje doprowadzony organizmowi tlen, odprowadzone zaś produkty gazowe przemiany materyi nazywamy wogóle przemianą oddechową gazów, albo oddychaniem.

W przebiegu oddychania tlen i dwutlenek węgla przechodzą, jakkolwiek w kierunkach odwrotnych, przez szereg tych samych faz, w których ciśnienie tych gazów stopniowo maleje. Tlen przenika z atmosfery przez płuca do krwi i tkanek, dwutlenek węgla z tkanek przez krew do płuc i atmosfery.

Wymiana oddechowa składa się więc z trzech części: wymiany między atmosferą a przestrzenią płuc, przestrzenią płuc a krwią, krwią a tkankami.

Omówimy z kolei: rozmiar, główne warunki przemiany oddechowej i warunki wymiany gazów między krwią a gazami, gazy płucne i wymianę ich z atmosferą, wymianę gazów płucnych z krwią i wymianę między krwią a tkankami.

Sposoby badania natężenia przemiany oddechowej gazów.

Wielkość przemiany oddechowej mierzymy objętością zużytego tlenu i wytworzonego dwutlenku węgla, jest to natężenie wymiany oddechowej. Wymiana gazów odbywa się drogą płucną i drogą skórną; u ssaków i u ptaków wymiana skórna ma znaczenie tak podrzędne, że możemy całość przemiany mierzyć w przybliżeniu wymianą płucną.

Przyrządy, służące do mierzenia całkowitej przemiany oddechowej, zbudowane są podług dwóch typów głównych. Według jednego osobnik badany umieszcza się w komorze, komunikującej ze zbiornikiem tlenu i z naczyniem napełnionem ługiem, poruszanem mechanicznie, które służy do pochłaniania wytworzonego C0₇; w miarę, jak powstały na koszt tlenu gaz ten znika, dopływa z gazometru świeży tlen (Regnault). W drugim typie komora się przewietrza