9429
9201

176 JAKÓB PARNAS

minimum, odpowiadające stanowi czczości i zupełnego spoczynku: nazywamy to minimum przemianą podstawową. U poszczególnych osobników jest ona dość stałą i odpowiada zużyciu 2^-7 do 5*5 cm. tlenu i wytworzeniu 2‘2 do 4 2 cm³ C0₂ na minutę i kg ciała. Wartość jej zależy od wielkości powierzchni ciała i dlatego osobniki małe wykazują na kg ciała i minutę większą przemianę podstawową, aniżeli osobniki większe; obliczając ją nie na wagę, lecz na powierzchnię ciała, otrzymujemy u człowieka dość stałą wartość 91 do 97 cm³ C()₂ a 120 do 130 cm³ ()_ź na minutę i 1 m² powierzchni ciała. Podobny związek spostrzegamy, jeżeli porównywamy wartości przemiany podstawowej u różnej wielkości zwierząt: tak zużycie tlenu na godzinę i kg. ciała wynosi u

^ ( konia.......,	........250	cm*
\ barana ........	.......390	V>
9 f psa .........	........915
\ kota.........	........947	51
o i kury ........	........739	71
[ wróbla........	........6710	57

U zwierząt zimnokrwistych przemiana jest mniejszą, wynosi ona u żaby najwyżej 75 cm³ <)., na kg. i godzinę, u mięczaków ledwo 12—44 cm³. Z przemianą podstawową, odpowiadającą stałemu, najmniejszemu funkcyonowaniu, sumuje się przemiana mate-ryi oddechowa, związana ze zwiększonem działaniem narządów, głównie : mięśni kończyn i tułowia, serca i gruczołów skórnych przy pracy mechanicznej, przewodu pokarmowego po przyjęciu pokarmu, nerek przy pędzeniu moczu i t. p. Wystarczy w tern miejscu powiedzieć, że zależnie od wykonywanej przez narządy pracy, całość przemiany oddechowej może wzrosnąć do dziesięciokrotnej wartości przemiany podstawowej.

a) Pochłanianie gazów przez ciecze. Gaz, stykający się z cieczą, rozpuszcza się w niej: ciecz pochłania gaz. Jeżeli atmosfera, stykająca się z cieczą, jest jednolitą, to objętość gazu pochłoniętego jest proporcyonalną do ciśnienia i zależną od natury chemicznej gazu i cieczy, oraz temperatury. Współczynnikiem pochłaniania danego gazu przez daną ciecz nazywamy objętość tego gazu, pochłoniętą przez jednostkę objętości cieczy pod ciśnieniem 760 mm. Hg.

Wartość współczynnika pochłaniania zależy od temperatury: podajemy go zawsze dla określonej temperatury i oznaczamy znakiem (a,). W tablicy pierwszej podane są wartości (a_t) dla tlenu, azotu, oraz dwutlenku węgla przy kilku temperaturach.