94296001

344 B. CYBULSKI

rejekcyi, w znacznej części pozbawia ją płynu, w czasie więc powtórnego żucia, zostaje ona ponownie dokładnie przemięszana ze śliną przeważnie pochodzącą z parotis; ten ponownie przeżuty i zwilżony kęs zwierzę połyka po raz wtóry; tym razem kęs pomija żwacz i czepiec i dostaje się wprost do ksiąg przez rurę przełykową, kęsy niedostatecznie przeżute zbyt twarde, wracają do żwacza.

Zwierzęta najchętniej przeżuwają leżąc i w zupełnym spokoju, jak gdyby lekko drzemiąc, chociaż mogą to czasami robić i przy powolnej, niezbyt ciężkiej pracy; oddech i puls w czasie przeżuwania są przyspieszone (oddech dochodzi do 30—40 na minutę). Dowodem, że przeżuwanie jest aktem najzupełniej zależnym od woli zwierzęcia jest to, że gdy zwierzę, w czasie ruminacyi w jakikolwiek sposób zostanie zaniepokojone, natychmiast przeżuwanie wstrzymuje, a skoro się uspokoi, na nowo zaczyna. Obserwując n. p. woły, pracujące w polu, można zauważyć, że one każdą przerwę, nawet kilkami nutową, wyzyskują, przeżuwają pokarm, chociażby nawet nie mogły się położyć; zwierzęta przy tern wyciągają cokolwiek głowę, z lekka przymrużają oczy.

Sam przebieg przeżuwania jest następujący: cała sprawa zaczyna się od wdechu, poczem zamyka się krtań za pośrednictwem nagłośni, przepona się kurczy i jednocześnie kurczą się także mięśnie brzuszne. W czasie tego można zauważyć, że, gdy zwierzę szyję i głowę nieco wyciąga naprzód, wzdłuż gardła odbywa się ruch falisty od dołu ku górze i równocześnie rozpoczyna się żucie; w czasie, gdy zwierzę żuje, w gardle również dają się wyczuwać ruchy faliste, znacznie słabsze, w kierunku odwrotnym, t. j. od paszczy do żołądka. Zwierzę przeżuwa kęs, znajdujący się w paszczy, bardzo starannie zapomocą 40—60 silnych ruchów szczęk i po przeżuciu połyka go ponownie, poczem do paszczy wędruje ze żwacza kęs następny. U wołu taki kęs waży od 100—120 gr., przeżucie zas jego trwa od ^x/₂—³/₄ minuty. Zwierzę, pozostawione w spo-koju, przeżuwa w ten sposób pokarm, wracający ze zwacza, mniej więcej 3 kwadranse, poczem jakiś czas odpoczywa Czynność tę powtarza w ciągu doby 6 — 8 razy i w tym czasie wół może przerobić 40 — 60 kg. zawartości żwacza i czepca. Akt więc przeżuwania możemy podzielić na 3 fazy: pierwszą — wprowadzenie treści pokarmowej, czyli rejekcyi, z żołądka do paszczy, drugą — dokładne przeżucie i przemięszanie kęsa ze śliną, trzecią — połknięcie kęsa już przeżutego. Rejekcya może nastąpić tylko wów-