94296001

244 N. CYBULSKI

d) Wydzielina innych gruczołów. Wydzielinę małych gruczołów jamy ust możemy do pewnego stopnia otrzymać i zbadać po wyłączeniu wszystkich 6-ciu przewodów gruczołów dużych. Wydzielina ta jest bardzo szczupła, zato obfita w morfotyczne składniki; zawiera: wody 99002°/_o, suchej pozostałości O99S^c/₀, organicznych składników O385⁰/o, nieorganicznych 0613^Ł/o. Działanie diastatyczne bardzo słabe.

3. Zależność wydzielania się śliny od układu nerwowego.

Czynność gruczołów jamy ust i ilość wydzieliny zależy od szeregu wpływów na błonę śluzową jamy ustnej a także na cały ustrój. Na pierwszem miejscu wypada zaznaczyć, że wszelkie drażnienia a w szczególności działanie pokarmów na jamę ust i błonę śluzową języka nie tylko zwiększa ilość wydzieliny ale także, zależnie od charakteru podrażnienia, może zmienić jej skład. O tym wpływie rozmaitych czynników bardzo łatwo się przekonać, jeżeli w sposób, podany wyżej, wykonamy u zwierzęcia przetoki jednego lub kilku przewodów i będziemy zbierali ślinę, wydzielającą się pod wpływem tych lub innych czynników. Te spostrzeżenia, które chociaż nie systematycznie, ale już od bardzo dawna, były czynione wskazywały na niewątpliwą zależność czynności gruczołów od układu nerwowego. I rzeczywiście poszukiwania w tym kierunku, przeprowadzone przez Cl. Bernarda a następnie przez szereg innych autorów wykazały, że w rzeczywistości czynność gruczołów ślinowych zależy od osobnych nerwów, które z ośrodków nerwowych mózgowych dochodzą do gruczołów.

Nerwami takimi dla gruczołu podszczękowego jest struna bębenkowa (chorda tympani) i nerw sympatyczny; dla przyusznego również nerw sympatyczny i n. aariculo-temporaiis. Włókna wy-dzielnicze struny bębenkowej pochodzą od nerwu twarzowego i przez strunę bębenkową dochodzą do nerwu językowego. W pewnej odległości od gruczołu ponownie odchodzą od nerwu językowego i w postaci cienkiego nerwu, przebiegającego łukowato od nerwu językowego do przewodu ślinianki, razem z przewodem gruczołu podszczękowego i podjęzykowego wchodzą do gruczołów. Nerw sympatyczny zawiera włókna wydzielnicze, które wychodzą z rdzenia do zwoju szyjnego dolnego i pierwszego piersiowego, stąd razem z innemi włóknami nerwu sympatycznego podnoszą się ku górze aż do wysokości pierwszego kręgu szyjnego gdzie się oddzielają od