FizykaII74101

735

ne bieguny magnesu, łatwo było wnosić, że on także jest w stanie obudzić w nienamagnesowanem żelazie i stali polarność ich najmniejszych cząstek, t. j. uczynić te ciała magnesami. Doświadczenie potwierdza te wnioski zupełnie, okazując, że pręt stalowy, tudzież pręt z miękkiego żelaza staje się magnesem przez strumień elektryczny, który przechodzi koło niego prostopadle do jego długości; pierwszy trwale, podobnie jak gdyby biegunem magnesu od końca do końca był wzdłuż pocierany, drugi zaś przemijająco, czyli na tak długo, póki strumień blisko niego krąży. Biegun północny powstaje w takich prętach zawsze na lewćj stronie osoby, któraby z twarzą, do pręta obróconą, miała płynąć w drucie ze strumieniem. Ażeby ten skutek uczynić wydatniejszym, potrzeba wiecćj zgodnych ze sobą stru-m.eni elektrycznych koło pręta na poprzek poprowadzić; co się z łatwością da uskutecznić, nadając strumieniowi kształt linii śrubowćj, około pręta, mającego być namagnetyzowanyrn, idącćj od jednego jego końca do drugiego. Na tem polega urządzenie bardzo silnych magnesów do czasu z miękkiego żelaza, czyli tak zwanych elektromagnesów, które otrzymujemy, gdy prosty lub na kształt litery V zgięty pręt z miękkiego żelaza, osłonięty śrubowemi zwojami miedzianego lub mosiężnego jedwabiem albo wełną obwiniętego drutu, wpływowi strumienia woltaicznego poddany zostanie przez to, że się jego końce połączy z łącznikami biegunowemi silnego stosu, i tym sposobem przez owe zwoje śrubowe puści mocny strumień elektryczny. Na prętach kształtu podkowy wije się drut po linii śrubowej w taki sposób, iż na jednem ramieniu skręty śrubowe idą w prawo (dextrorsum), na drugiem zaś w lewo (sinistrorsum), aby końce pręta stały się biegunami przeciwnego imienia. Wygodnićj tćż jest, zamiast nawijać drut na pręty, urządzać takie zwoje na drewnianych rurkach, w które z łatwością miękkie żelazo, mające się stać elektromagnesem, wsuwać można. Takie rurki ze ' śrubowemi zwojami drutu, należycie odosobnionego, nazwano cewkami elektromagnesującćmi. Chcąc otrzymać silny skutek, używa się cewek z 800 do 1000 skrętów miedzianych ^ł/₃ do 1 linii grubego drutu, nawiniętego w kilku pokładach, rozumie się dobrze odosobnionych od siebie. Pręt żelazny, wsunięty do takićj cewki, staje się zaraz magnesem, skoro strumień w jej