FizykaII94101

935

ry), została ciągle niezmienną. Skoro takiej ujmy ciepła nie ma, a para sunąca tłok naprzód, pokonywa stałe ciśnienie jednej atmosfery, nowa para z wody się wydobywa i powiększa zasób dawniejszej. Parowanie to wszakże nie raptownie, -lecz tylko stopniowo postępuje, a jeżeli owa expansya (rozszerzenie pary) odbywa się za prędko, para w ciągu tej sprawy pomimo obecności wody znajduje się to stanieprzecieplenia. Para, uchodząca gwałtownie z kotła parowego za otworzeniem klapy bezpieczeństwa, znajduje się właśnie w tym stanie; gdyż z początku więcej jest wody w kotle niż pary; dla tego można w nićj przy samej klapie trzymać rękę z tern mniejszą obawą poparzenia się, im większą prężność ona w kotle posiada, bo jest całkiem sucha. W machinach wysokiego ciśnienia prężność pary jest bardzo znaczna; wydobywając się więc z nich znajduje się ona w takim stanie suchości, iż na bliskie przedmioty higroskopicznie działa, t. j. zabiera im wilgoć bardzo spiesznie dla nasycenia się nią czem prędzej. Czyni to ona z tem większym skutkiem, im większą bywa jćj początkowa prężność w kotle. Mechaniczna teorya ciepła ¹1 tłumaczy doskonale to ciekawe zjawisko, wykazując, że przecieplenie wypływającej pary nie od samej tylko początkowej prężności zależy, lecz także, i to szczególnie, od stosunku masy pary do masy wody w kotle; tudzież, że para zbliża się tem bardziej do stanu nasycenia, im mniejsza (w równych zresztą okolicznościach, t. j. przy równej prężności) jest ilość wody w stosunku do ilości pary z nią zetkniętej, i staje się w istocie przesyconą, t. j. pełną bardzo drobniutkich kropelek wody, skoro ten stosunek jest równy pewnemu wyrażeniu matematycznemu ²), albo jeszcze mniejszy od mego. Nareszcie

10) na podstawie prób Siemensa i badań Eegnaulta można utrzymywać, że para przecieplona czyli niedosycona pod względem prężności swojej nie stosuje się do praw Mariotta i Gay-Lussaca. Prawidłowość jednak zachowania się jej w tym stanie nie jest jeszcze tak dokładnie zbadana, jakby sobie tego życzyć należało. O sposobach dochodzenia gęstości pary, obacz tom

1

Zeimef Grnndzuge d. mech. Warmetheorie (2gie wydanie). Lipsk 1866, tudzież Abhandlungen iiber mech Warmetheorie von Clausius. Erunswik 1864.

2

Ob. Zeunera Grundziige.... 3ci oddział.