94290701

ŚMIERĆ 691

dwoistym charakterze śmierci w organizmie, t. j. podziale jej na śmierć ogólną oraz miejscową, po części zaś na niemożności stwierdzenia, czy funkcya jednego z trójcy niezbędnych ognisk życiowych t. j. mózgu, narządu oddechowego i serca już istotnie w zupełności a nadto już nieodwołalnie na zawsze ustała. Przez pewien bowiem, acz krótki okres czasu może przestać bić serce, ustać oddychanie, zatrzymać się nawet czynność centralnego systemu nerwowego, a mimoto jeszcze nie musi nastąpić śmierć tych narządów, a w dalszym ciągu i ustroju; wykazanie przytem czy n. p. serce już stanowczo całkiem nie pracuje, bez otwarcia klatki piersiowej, czego przecież u człowieka zrobić nam nie wolno, jest prawie niemożebne. Stąd też i u człowieka nawet znane są przypadki śmierci pozornej, wobec których lekarz staje niepewny i nie jest w możności rozstrzygnąć, czy dany osobnik już umarł, czy jeszcze żyje. Przypadki takie zdarzają się najczęściej przy różnych rodzajach śmierci gwałtownej, jak uduszenie, utonięcie, otrucie, zmarznięcie, skrwanienie się itp., wyjątkowo opisywane są też stany t. zw. letargu właściwego, zdarzającego się w przebiegu schorzeń nerwowych, gdzie przez dłuższy nieraz czas funkcye życiowe organizmu są zredukowane nad minimum, tak, że organizm robi wrażenie martwego. Ze śmierć w tych razach była tylko pozorną, dowodzi powrót do życia tych osobników po zastosowaniu odpowiednich środków ratunkowych. Nie może tu być jednakże mowy o wskrzeszeniu w ścisłem znaczeniu tego wyrazu, tylko o podnieceniu funk-cyi w żywej jeszcze tkance, narządzie,] czy ustroju, albowiem nie jesteśmy i nigdy nie będziemy w stanie ustrój istotnie martwy z powrotem ożywić.

Jeżeli jednak mówi się o trudnościach w rozpoznaniu śmierci, to tyczy się to tylko pewnego, względnie krótkiego okresu czasu po ustaniu wybitnych objawów życia. Niebawem bowiem w razie istotnej śmierci ustroju pojawiają się stanowcze oznaki śmierci w postaci t. zw. zmian pośmiertnych. Ze zmian tych najwcześniejsze są: obniżenie ciepłoty ciała, plamy pośmiertne i stężenie trupie mięśni.

Po śmierci ustroju wobec ustania przemiany materyi, będącej źródłem ciepła, ciało stopniowo chłodnie aż do temperatury otoczenia; gdy więc w pewien czas po śmierci ciało okaże ciepłotę, przy której już nie możemy pomyśleć sobie życia ustroju tak wysoko zorganizowanego, jakim jest ustrój ludzki, mamy w tem obniżeniu