Magazyn6
3901

31

AFRYKA

padają prawie tylko na północ od równika, przyczem wyróżniają się 3 okręgi opadów maksymalnych: na wybrzeżu Gwinei, w Ni-gerji, w Kamerunie oraz w Abisynji. Na północy od 20° szer. płn., oraz w płd. części kontynentu w miesiącu Iipcu deszczów prawie niema. Ponieważ na płn. półkuli w lipcu panuje lato, więc na całym kontynencie dominują wybitnie deszcze letnie. W bliskości równika istnieją 2 pory deszczowe w ciągu roku. Im bliżej do równika, tem obydwie pory deszczowe trwają coraz dłużej, natomiast pory suche stają się coraz krótsze.

Wyróżniamy na kontynencie A. następujące dzielnice klimatyczne: 1) Dzielnice północne, których charakterystyczną cechą są podzwrotnikowe deszcze zimowe; lato natomiast jest w tej dzielnicy klimatycznej gorące i suche. 2) Dzielnice

0    klimacie pustynnym z opadami mniejsze-mi niż 100 mm w ciągu roku. Jest to klimat Sahary, na znacznych przestrzeniach pozbawiony zupełnie deszczów. Charakterystyczną cechą tego klimatu są bardzo silne amplitudy termiczne zarówno w ciągu jednej doby, jako też roczne. Lato jest niezwykle gorące; silne nagrzanie kamienistego gruntu powoduje powstawanie burz piaszczystych o cyklonalnym ruchu powietrza (t. zw. trąby i samum). 3) Dzielnice o typie klimatu sudańskiego o suchej zimie

1    o jednej porze deszczowej w ciągu lata. Ilość opadów i czas trwania pory deszczowej powiększają się w miarę zbliżania się do równika. 4) Dzielnice o klimacie wybitnie ekwatorjalnym, pomimo że nie leżą na samym równiku. Charakteryzują je niezwykłe ilości opadów atmosferycznych z dwiema kulminacyjnemi porami deszczowemu Klimat ten obejmuje wybrzeże Gwinei i Kamerunu a także zach. część w-y Madagaskaru. 5) Podrównikowy klimat Abisynji o jednej letniej porze deszczowej; temperatura tego okręgu wykazuje znaczne anomalje ujemne, spowodowane Wysokiem położeniem kraju. 6) Gorący klimat wybrzeża Somali i Erytrei z jedną porą deszczową i nieobfitemi opadami, o bardzo jednak dużej wilgotności powietrza, co przy wysokiej temperaturze przyczynia się do powstawania dusznej atmosfery cieplarnianej. 7) Klimat równikowy dorzecza Kongo, stale ciepły i wilgotny, odznaczający się wielką ilością opadów atmosferycznych i bardzo małemi amplitudami termicznemu 8) W Tanganjice i Kenji klimat pasa równikowego, zmiennego wskutek podniesienia terenu. Istnieje tam klimat mon-sunów, odznaczający się 2 porami deszczo-wemi z obfitym opadem, a rozdzielonemi, wyraźnie zaznaczającemi się porami suszy.

9)    Na południe od pasa równikowego roztacza się rozległa dzielnica klimatyczna

0    jednej porze deszczowej. Dzielnicę tę charakteryzuje susza zimowa. Ilość opadów zmniejsza się od północy ku południowi

1    od wsch. ku zachodowi. Temperatura wykazuje anomalje termiczne ujemne, spowodowane znacznem wzniesieniem terenu.

10)    Klimat pustyni Namib w krainie Nama i Damara wzdłuż oc. Atlantyckiego. Klimat ten odznacza się prawie zupełnym brakiem opadów, ale temperatura jest tu znacznie złagodzona przez zimny prąd morski Bengueli. 11) Klimat Krainy Przylądkowej o jednej zimowej porze deszczowej i suchem lecie. 12) Klimat płd. wybrzeża A. o stale łagodnej temperaturze i umiarkowanych opadach w ciągu całego roku. 13) Klimat wsch. części Madagaskaru, odznaczający się 2 porami deszczowemi; opady są tutaj bardzo obfite, a susze daleko mniej dają się odczuwać.

Osobliwością są wiecznym śniegiem i lodowcami pokryte 3 największe góry A., leżące w bliskości równika: Kilimandżaro, Kenja i Ruwenzori. W ciągu miesiąca zimowego natomiast śnieg leży na grzbietach Atlasu, na wysokich szczytach Abisynji oraz na górach A. płd. W kilku innych miejscach śnieg pojawia się jeszcze przejściowo. Znaczne różnice termiczne dobowe zmuszają Europejczyka do noszenia w Afryce bielizny wełnianej i przykrywania się ciepło w nocy.

III. Hydrografia.

1. Rzeki Rzeki w A. podzielić możemy na: stałe, t. j. prowadzące wodę w ciągu całego roku, perjodyczne i epizodyczne, których koryta są suche dłużej niż w ciągu 10 miesięcy roku. Ponadto wyróżniamy rzeki endogeniczne, przepływające na całej długości poprzez okolice, na których parowanie jest mniejsze, aniżeli opady. Pojemność tych rzek od źródła aż do ujścia wzrasta. Innym typem są rzeki allochtoniczne t. j. obce dla wielu krajów, przez które przepływają. Źródła tych rzek leżą bądź w górach zaśnieżonych, bądź w okolicach nader bo-