Magazyn6

8301

175

APENINY — APROWIZACJA

ciu półwyspu Apenińskiego grają A. rolę raczej dzielącą (trudności komunikacyjne), a rola ta pogłębiana jest jeszcze przez różnice klimatyczne (wiatr i opad).

Orm.

Apponyi hr. Albert.

Węgierski mąż stanu, syn hr. Jerzego, kanclerza węgierskiego i Julji z hr. Sztaray, ur. w Wiedniu 29. V. 1846. Nauki średnie pobierał u Jezuitów w Kalksburgu, poczem studjował prawo na uniwersytetach w Peszcie i Wiedniu. Odbywał następnie długie podróże zagraniczne głównie po Niemczech i Francji, gdzie obracał się przeważnie w kołach katolickich, grupujących się dokoła Montalemberta. W 1872 wszedł do

parlamentu. Początkowo należał do stronnictwa konserwatywnego, ale później przeszedł do opozycji i wkrótce został przywódcą stronnictwa narodowego, dążącego do większego usamodzielnienia Węgier, a przedewszystkiem uniezależnienia armji węgierskiej. W 1890, po upadku hr. Kolo-mana Tiszy, cesarz Franciszek Józef ofiarował A. prez( surę gabinetu pod warunkiem wyrzeczenia się programu wojskowego. A. na ten warunek się nie zgodził. Po wyborach 1901 został przewodniczącym izby poselskiej, ale złożył tę godność 21. VII. 1903 i podjął ostrą kampanję przeciwko gabinetowi Khuen-Hedervary’ego. Od 8. IV. 1906 do 17. I. 1910 był w gabinecie koalicyjnym Wekerle’go ministrem oświaty i rozwinął na tern stanowisku wszechstronną działalność, zwracając główną uwagę na rozbudowę szkół powszechnych. Z chwilą wybuchu wojny przystąpił do rozejmu partyjnego i od 15. VII. 1917 do 8. V. 1918 był min. oświaty w gabinetach hr. Eszterhazy’ego i Wekerle’go. W mowach swoich w parlamencie w czasie wojny niejednokrotnie zabierał głos w sprawie polskiej. Po wojnie poświęcił się obronie praw Węgier na terenie międzynarodowym i był 20. XII. 1919 mianowany przewodniczącym węgierskiej delegacji pokojowej. Mimo energicznej obrony stanowiska Węgier nie udało mu się złagodzić warunków pokoju, odmówił więc podpisania traktatu w Trianon i złożył przewodnictwo delegacji. Od 1923 był delegatem Węgier w Lidze Narodów. Całą swą uwagę zwrócił na propagandę węgierską zagranicą, odbywając liczne podróże po Europie i Ameryce. Był najwybitniejszym przywódcą ruchu legitymistycznego. Zmarł w Genewie 7. II. 1934. Ogłosił pamiętniki po węgiersku i po niemiecku oraz „La guerre euro-peenne et les responsabilites qu’elle entrai-ne“ (1914), „The American peace and Hun-gary“ (1919), „L’evolution constitutionelle de la Hongrie" i in.

Literatura; Dieóky: A. i jego rola w polityce Węgier. „Przegląd polityczny*, etyczeń 1933 r. — PełhO: L» comte Albert Apponyi. 1931. — Tamie wybór mów A. w Lidze Narodów. — Zdzim-cłu.icski: Węgry i dokoła Węgier, 1933.

J. P.

Aprowizacja

i. Uwagi ogólne. 2. Wartość pożywienia. 3. Wysokość spożycia w Polsce i w innych krajach. 4. Racjonalna polityka aprowizacyjna.

5.    Udział władz państwowych i samorządowych.

6.    Zaopatrzenie aprowizacyjne w czasie wojny.

1. Uwagi ogólne. Zagadnienie zaopatrzenia ludności w dostateczną ilość środków spożywczych, odpowiadających potrzebom organizmu ludzkiego, po cenach możliwie przystosowanych do zdolności nabywczych tej ludności stanowi oddawna jedno z istotnych zadań Państwa i władz publicznych. W przeszłości, gdy wobec ograniczonych środków komunikacyjnych międzynarodowy handel artykułami spożywczemi był słabo rozwinięty i gdy obrót temi produktami miał wybitnie lokalny charakter, każdy kraj a nawet okolica musiały odżywiać się przedewszystkiem produktami na miejscu wytwarzanemi. Stąd też w razie nieurodzaju lub wojny dawał się często we znaki brak podstawowych artykułów żywnościowych, skutkiem czego głód i powstające na tern tle choroby dziesiątkowały ludność. Z niebezpieczeństwem głodu starano się walczyć, budując śpichrze, w których przechowywano zboże na przeżywienie ludności. Obecnie, wobec rozwoju międzynarodowego handlu artykułami żywnościowemu niebezpieczeństwo braku tych artykułów i wynikającego stąd głodu w normalnych warunkach przestało być istotnem. Jeszcze w XVIII w. angielski ekonomista Malthus twierdził, że przyrost ludności wyprzedza wzrost produkcji artykułów żywnościowych, wobec czego należy ograniczać przyrost ludności, aby nie doprowadzić do naruszę-