Magazyn6
4201

334

BANKI

a obliczonych na zysk. I tak w roku 1835 powstał w Bawarji, jako prywatne towarzystwo akcyjne, Bayerische Hypotheken und Wechselbank z kapitałem 10 milj. guldenów, z czego 6 milj. przeznaczone było na udzielenie pożyczek hipotecznych. Ten „mieszany" bank hipoteczny, uprawiający bowiem również wszelkie inne interesy bankowe, spopularyzował list zastawny w Bawarji w takim zakresie, że kraj ten nazwano klasycznym krajem listu zastawnego. W późniejszym czasie pożyczki finansowano zapomocą emisji listów zastawnych, tak, iż kapitał akcyjny mógł spełniać swą naturalną rolę funduszu gwarancyjnego. Wzorem ostatecznym jednak, na którym oparł się rozwój banków hipotecznych w Niemczech, był Credit Foncier de France.

W roku 1883 istniały już w Rzeszy 24 banki hipoteczne z łącznym kapitałem 250 milj. Mk. i z 1 800 milj. Mk. w listach zastawnych w obiegu. Z koncern 1917 roku 39 banków hipotecznych wykazywało kapitał akcyjny 788 milj. Mk. z obiegiem listów zastawnych na 11200 milj. Mk. W końcu r. 1931 stan pożyczek emisyjnych w 30 bankach hipotecznych wynosił 6268 milj. Mk. Cyfry powyższe ilustrują dobitnie olbrzymią rolę, jaką banki hipoteczne odegrały przy mobilizowaniu kapitałów na rozbudowę gospodarczą Niemiec.

Banki hipoteczne zorganizowane są na zasadach, obowiązujących ogólnie dla spółek akcyjnych. Według norm z roku 1863, państwo zastrzegło sobie wprawdzie prawo nadzoru, jednak podkreślało, iż nie miesza się do interesów banków hipotecznych i nie ponosi odpowiedzialności za nie.

Listy zastawne nie były podpisywane przez komisarza i początkowo nie były papierem pupilarnym. Dla zabezpieczenia posiadaczy listów ustalono bardzo niskie wymiary kredytu (obliczane na zasadzie dochodowości, przyjętej do wymiaru j>o-datku). Wkrótce jednak, bo już w 1870 roku, przy założeniu Preus. Zcntral-bodenkredit A. G., zwolniono tę instytucję od stosowania się do norm, natomiast państwo wzięło udział w zarządzie i nadzorze nad instytucją. Wprowadzono również zasadę swobodnego szacowania zabezpieczenia, a granicę pożyczki podniesiono do *1, wartości ziemi i do */•? wartości domów. Zasady te uogólnione zostały przez

Reichshypothekenbankgesetz z 1900 roku na wszystkie banki hipoteczne w Rzeszy.

3. Banki hipoteczne w innych państwach. Credit Foncier i niemieckie banki hipoteczne stały się wzorem organizacji kredytu hipotecznego w innych państwach. Nie we wszystkich jednak państwach istnieje bankowy kredyt długoterminowy, oparty na emisji listów zastawnych. W Anglji n. p. specyficzne stosunki własności gruntu i prawo jego użytkowania nie sprzyjały rozwojowi kredytu długoterminowego. Pożyczki hipoteczne udzielane były przeważnie przez osoby prywatne, a pośrednictwem na rynku hipotecznym zajmują się specjalni maklerzy wzgl. notarjusze. Dopiero w związku z ruchem budowlanym w ostatnich 50 latach, a szczególnie po wojnie, nastąpił silny rozwój długoterminowego kredytu budowlanego, opartego na działalności kas oszczędnościowo-budowlanych (B u i 1-ding societies).

We Włoszech kredyt długoterminowy jest niemal całkowicie skoncentrowany w bankach państwowych lub komunalnych. Liczba banków państwowych wynosi obecnie r6; specjalizują się one w poszczególnych działach życia gospodarczego. Kredyt długoterminowy oparty jest na emisji obligacyj bankowych.

W Stanach Zjednoczonych Ameryki Półn. długoterminowy kredyt emisyjny został zorganizowany tylko w dziedzinie rolnictwa. W roku 1917 rząd Stanów zorganizował na wzór Systemu Rezerwy Federalnej — System Pożyczek Rolnych; w skład jego wchodzi 12 federalnych banków rolnych (Federal Land Banks), podlegających kontroli naczelnego organu — Federal Farm Loan Board. Na podstawie udzielonych pożyczek banki te emitują obligacje. Obok tych instytucyj o charakterze publicznym istnieją prywatne banki rolne, udzielające pożyczek hipotecznych (joint stock land banks).

Najpóźniej powstały banki hipoteczne w Szwajcarji; dopiero w roku 1931 zostały tam utworzone dwie instytucje centralne, wyposażone w monopol emisji listów zastawnych. Jedna z tych instytucyj jest centralą emisyjną dla banków kantonal-nych, druga dla prywatnych banków hipotecznych. Bezpośredniem udzielaniem pożyczek zajmują się banki i kasy oszczędności, które jednak nie specjalizują się wyłącznie. w kredycie długoterminowym.