Magazyn6
4901

441

BEZROBOCIE

(ang. job), zdolne do pracy i poszukujące zajęcia; b) osoby mające zajęcie, lecz bez pracy i bez zarobku, z wyłączeniem chorych i dobrowolnie niezatrudnionych;

c)    osoby bez zajęcia i niezdolne do pracy;

d)    osoby mające zajęcie lecz niezatrudnione z powodu choroby lub niezdolności do pracy; e) osoby bez zajęcia i nieposzukujące zajęcia; f) osoby mające zajęcie lecz dobrowolnie niezatrudnione, bez płacy; g) osoby mające zajęcie i pobierające płacę, jakkolwiek niewykonywujące pracy (np. urlopowane). Które z powyższych klas odpowiadają istotnemu sensowi pojęcia bezrobocia? Klasa a) napewno tak, klasy c), d), f) i g) napewno nie. Pozostałe klasy są wątpliwe. Klasa b) napozór wydaje się dosyć zagadkowa, jako obejmująca osoby, które mają zajęcie lecz nie mają pracy. Ponieważ wyraz „zajęcie" rozumiany jest tu-tak mniej więcej w sensie „posady", przeto mogą tu wchodzić częściowo bezrobotni (jeżeli przeddzień spisu przypadł akurat na dzień, gdy nie wykonywali oni pracy), dalej — żeby użyć przyjętego na Górnym Śląsku terminu — robotnicy na „urlopach turnusowych", wreszcie różni pracownicy (np. sezonowi), utrzymywani w ewidencji pracodawców z nadzieją zatrudnienia w przyszłości. W klasie e) znowu oprócz byłych pracowników najemnych, którzy przeszli definitywnie do kategorji osób zawodowo biernych, mogą też się znajdować tacy, którzy chętnie przyjęliby pracę, lecz nie poszukują jej z braku widoków jej otrzymania. Jak widać z powyższego, jednoznaczne określenie pojęcia bezrobotnego jest rzeczą dosyć trudną, zwłaszcza wtedy, gdy jak przy każdym spisie trzeba się opierać na danych dostarczonych bezpośrednio przez osoby spisywane, a nie ma się możności przeprowadzenia objektywnych badań.

YV badaniach statystycznych o charakterze wtórnym zarówno definicja bezrobotnego jak i określenie masy statystycznej zależą od okoliczności, mało mających wspólnego ze statystyką, Rozpatrzymy poszczególne źródła wtórnych danych statystycznych o bezrobociu, i) Dane przymusowego lub dobrowolnego ubezpieczenia od bezrobocia obejmują pracowników ubezpieczonych, pozostających bez pracy. Oczywiście zakres tych danych zależy od ustawowego i faktycznego zasięgu ubezpieczenia, nadto zaś należy się liczyć z możliwością nierejestrowania się pracowników faktycznie bezrobotnych, o ile z jakichkolwiek względów nie są oni uprawnieni do pobierania zasiłków ubezpieczeniowych. Instytucja ubezpieczeniowa musi też mieć ustaloną definicję bezrobocia, która jednak może podlegać zmianom bądź expli-cite bądź w drodze interpretacji. 2) Dane urzędów pośrednictwa pracy obejmują pracowników, zgłaszających się w poszukiwaniu zajęcia, lecz niemogących go otrzymać. Dane te podlegają tym samym zastrzeżeniom, co wymienione w poprzednim punkcie: zgłaszanie się bezrobotnych do urzędów pośrednictwa pracy waha się w zależności od widoków otrzymania pracy lub zasiłków czy to z funduszów ubezpieczenia, czy też z zapomóg państwowych lub społecznych. Część zgłoszonych mogą stanowić pracownicy, mający zajęcie, lecz pragnący zmienić pracodawcę, jak również tacy, którzy otrzymali zajęcie bez pośrednictwa urzędu, lecz zaniedbali się skreślić z jego wykazów. Wobec powyższych względów statystykę bezrobocia, pochodzącą z danych ubezpieczeń lub pośrednictwa pracy, należy traktować zawsze bardzo krytycznie, mając na uwadze różne okoliczności, jakie mogą wpływać na wysokość liczb podawanych. Wiarygodne bez zastrzeżeń są tylko liczby bezrobotnych, pobierających zasiłki, jako oparte na realnym fakcie. 3) O zmianach wielkości bezrobocia można też wnioskować ze statystyki zatrudnienia, trzeba jednak i tu pamiętać, że statystyka ta zazwyczaj nie obejmuje ogółu zatrudnionych, a więc możliwe są zmiany zatrudnienia, nie-znajdujące w statystyce odpowiednika. Nadto zachodzi przyrost lub ubytek rąk roboczych z racji ruchu naturalnego ludności. 4) W wielu krajach związki zawodowe ogłaszają szacunkowe liczby bezrobocia, najczęściej w postaci odsetków. Wartość tych danych zależy całkowicie od organizacji związków.

W statystyce bezrobocia, zwłaszcza przy porównaniach międzynarodowych kładzie się nieraz nacisk na ustalenie odsetka bezrobocia. Odsetek ten powinien być obliczany tak, aby istniała odpowiedniość między licznikiem a mianownikiem ułamka. A więc liczbę bezrobotnych, otrzymaną ze spisu powszechnego, należy wyrazić jako odsetek ludności zawodowo czynnej, pracującej najemnie; liczbę bez-