Magazyn6
0801

500

BOLSZEWIZM

socjalizmu, ale też niema i tej równości posiadania, o którą chodziło bolszewikom, gdyż są chłopi biedniejsi i bogatsi, są nawet nowi kułacy, którzy posiadają lepiej zagospodarowane parcele, liczniejszy drób, którzy znają się więcej od innych na gospodarce rolnej i są obrotniejsi od innych. W okresie od 1921 do 1928 pewna część biednych chłopów przeistoczyła się w robotników rolnych. Wraz z rozwojem przemysłu ludność ze wsi przenosiła się znowu do miast.

Od czasu wzmocnionej akcji uprzemysłowienia Rosji, za rządów Stalina, w 1929 roku, zauważyć się daje bardzo szybki absolutny i procentowy wzrost klasy robotniczej, zatrudnionej w górnictwie i przemyśle; w roku 1933 dochodzi on do szczytu, zmniejszając się nieznacznie w latach następnych. Obok liczebnego wzrostu ulega ona znacznemu zróżniczkowaniu pod względem zarobków i znaczenia swego w procesie produkcji. Równolegle do tego zauważyć się daje szybki wzrost ludności miast, co wszystko razem wskazuje na znaczną zmianę struktury społecznej w Rosji od czasów wojny światowej.

Przemysł rosyjski jest zorganizowany od góry w sposób czysto biurokratyczny, rozmaite jego gałęzie scentralizowane są całkowicie pod zarządem instytucyj kierowniczych, złożonych z urzędników państwowych; na czele zaś ich wszystkich znajduje się najwyższa instytucja ogólno-pań-stwowa, kierująca całym przemysłem i górnictwem i mająca oczywiście również charakter wybitnie biurokratyczny. Mowy też niema o żadnych związkach techniczno-zawodowych wykwalifikowanych techników z odpowiedniem fachowem wykształceniem, któreby mogły zabierać głos w sprawach potrzeb i organizacji przemysłu i służyć radami rządowi. Wszystko załatwia się wyłącznie w drodze biurokratycznej. U dołu robotnicze związki zawodowe całkowicie są skrępowane i nie mogą ani swobodnie wyrażać swych żądań, ani tembardziej mieć jakikolwiek wpływ na samą organizację pracy w fabrykach. Kierownicy zakładów przemysłowych są panami absolutnymi. Wprawdzie, w chwilach krytycznych w życiu robotniczem, wybuchają siłą rzeczy strajki, które zasadniczo są zabronione i automatycznie pociągają za sobą prawie zawsze represje mniejsze albo większe, stosownie do okoliczności, miejsca i czasu. Opozycja robotników uzewnętrznia się jednak z większą trudnością, niż na wsi wśród włościan, gdyż nadzór policyjny w miastach jest silniejszy niż na wsi.

Obecnie przemysł w zasadzie jest zorganizowany na podstawach samowystarczalności w ten sposób, aby — o ile możności — państwo nie dokładało do niego. Korzysta on z kredytu zgóry określonego przed rozpoczęciem się każdego roku. Oczywiście jest to zasada ogólna, pewnego rodzaju ideał, który w praktyce niezawsze jest osiągalny. Jest to raczej ogólna tendencja, od której odbiega nieraz rzeczywistość.

Dla scharakteryzowania rozwoju przemysłu rosyjskiego w latach ostatnich od 1929 r. należy podkreślić ten fakt, że największe postępy zrobił stosunkowo przemysł ciężki i naftowy; znacznie w tyle pozostał przemysł wełniany, bawełniany, skórzany i inny, nie obliczony na wytwarzanie narzędzi pracy.

Po kilkoletnim okresie zainicjowanym przez Lenina w 1921 roku, po wolności handlowej zapanował okres handlu kierowanego przez państwo, zarówno nazewnątrz jak i na wewnątrz. Okresem przejściowym był czas, w którym rząd zaopatrywał obywateli w potrzebne im produkty, czy to żywnościowe, czy inne z uprzywilejowaniem w zasadzie robotników. W ostatnich czasach zerwano z tym systemem i rząd przeszedł do państwowego systemu handlowego; stało się to oczywiście dzięki temu, że produkcja wzmogła się w pewnym stopniu.

Pomimo tego jednak, że w zasadzie państwo organizuje handel, faktycznie istnieje ukryty handel prywatny z powodu wadliwej jeszcze organizacji państwowej i złych warunków komunikacyjnych. Istnieje też spekulacja. Rozmiary tych zjawisk trudno ująć ilościowo, nie są one jednak dla nikogo tajemnicą. Rozumie się samo przez się, że handel prowadzony przez państwo, zwłaszcza w sposób biurokratyczny, bez oparcia o niezależne instytucje społeczne, nie może dać wyników zadowalnia-jących, gdyż nie usuwa on wad handlu prywatnego i nie posiada jego stron dodatnich.

Najtrudniej jest powiedzieć coś konkretnego o bankowości w Rosji. Bolszewicy od początku po dojściu do władzy objęli banki rządowe i prywatne w swe ręce, co było do przewidzenia, gdyż nietylko oni, ale wszyscy socjaliści rosyjscy w pismach swych o komunie paryskiej z 1871 roku do-