Magazyn6
7801

570

BUŁGARJA

tys. Cyganów, 69 tys. Rumunów, 27 tys. Ormian, 10 tys. Greków. Ilość Turków zmniejsza się stale wskuiek emigracji do Turcji i obecnie wynosi ok. 350 tys. Poza B. żyją Bułgarzy w państwach sąsiednich, naogół przy samej granicy B., a to według źródeł bułgarskich: w Jugosławji ok. 950 tys., w Rumunji ok. 600 tys., w Grecji ok. 200 tys., w Turcji ok. 55 tys. Natomiast statystyki oficjalne Jugosławji i Turcji wogóle nie uznają istnienia mniejszości bułgarskich, greckie uznają ok. 95 tys., a rumuńskie ok. 300 tys. B. graniczy na płn. poprzez Dunaj z Rumunją, na płd. z Grecją i Turcją, na zachód z Jugosławją, na wschód z m. Czar-nem. Kształt B. zbliżony jest do czworokąta, o rozpiętości terytorjum 450 na 300 km. Obszar B. w przeciągu XIX w. powiększał się parokrotnie i w 1915 r. wynosił przeszło 114 tys. km, dochodząc m. Egejskiego. W wyniku przegranej wojny światowej, prowadzonej przy boku państw centralnych, na mocy traktatu w Neuilly z 1919 r., zostaje B. odsunięta na płd. od morza oraz traci część swego terytorjum. Teren zajęty przez B. składa się z rozległych masywów górskich, któ-remi są Bałkany, Antybałkan, oraz góry Rodope z wyniosłemi szczytami przekracza-jącemi 2500 m n. p. m.; z drugiej strony występują kotliny zapadliskowe, jak kotlina Maricy, Sofijska i in. Brzeg morski, jak i brzegi Dunaju, są strome i dość wyniosłe dzięki urwistym spadkom płyty kredowej, ciągnącej się od stoków gór Bałkańskich. Klimat B. jest wybitnie kontynentalny, cechują go upalne lata i chłodne zimy; średnia temperatura roczna waha się w granicach + 6,5° do + 12,5° C. Np. przeciętna /oczna temperatura stolicy B. — Sofji, wzniesionej na 550 m n. p. m., wynosi -J- 9,5°. na co składa się przeciętna temp. stycznia — 3,0° oraz lipca + 20,7°. Miejscowości leżące na wschodzie kraju posiadają wyższe temperatury dodatnie. Przeciętna ilość opadów atmosf. waha się około 700 mm rocznie, o największem natężeniu w porze wiosennej. Okres powojenny zaznaczył sio w życiu B. intensywną pracą nad dźwignięciem życia gospodarczego, oświaty i kultur}^-, w czem doniosłą rolę przypisać należy uniwersytetowi w Sofji, wyższym zakładom naukowym, Akad. Szt. Pięknych, Akad. Muzycznej, Muzeum Narodowemu i Etnograficznemu, wreszcie bibljotekom narodowym. Podstawą rozwoju ekonomicznego kraju jest rolnictwo. Około 82% ludności trudni się rolnictwem, odznaczając się zwłaszcza wielkiem zamiłowaniem do ogrodnictwa, 8% — pracuje w górnictwie i w przemyśle, reszta w handlu, komunikacji i zawodach innych. Na terenach urodzajnych uprawia się pszenicę, kukurydzę, jęczmień, winorośl, oraz w dużej ilości tytoń. Specjalnością jest produkcja olejku różanego, a także hodowla jedwabnika. Około 60% zajmują lasy liściaste wraz z pastwiskami i nieużytkami. Umożliwia to intensywną hodowlę bydła. Na zasoby kopalin składa się węgiel kamienny, sól, rudy metaliczne i t. p., a nie bez znaczenia także pozostają licznie występujące źródła mineralne. Do miast większych należy Sofja, (250 tys. mieszk. 1934), Płowdiw, Ruszczuk, porty: Warna, Burgas i in. Płd.-ws :hodnie położenie B. przyczynia się do tranzytowego stanowiska pomiędzy Europą a Azją, to też przez B. biegnie ważne połączenie kolejowe Paryż— Konstantynopol. Wywóz B. opiera się przedewszystkiem na wytworach produkcji rolnej jak^- tytoń, zboża, jaja, bydło, kokony jedwabnika i olejek różany, nieco miejsca zajmuje także surowiec włókienniczy i wyroby tkactwa domowego. Intensywne stosunki handlowe są utrzymywane z Niemcami, Grecją, Czechosłowacją, Włochami i W. Brytanją. Bułgarzy zamieszkują B., Trację i Macedonję; są też rozproszeni w Dobrudży, Besarabji, w okolicy Bukaresztu oraz szczątki ich zamieszkują płd. Ukrainy. Ogólna ilość Bułgarów wynosi ok. 4,5 milj. Lud ten wywodzi się z nad dolnej i środkowej Wołgi, skąd w VII w. przedostał się nad Dunaj i na półw. Bałkański, gdzie w przeciągu 2-ch wieków zmieszał się z ludnością miejscową. W rasie bułgarskiej występuje typ paleoazjdtycki z małą domieszką składnika nordycznego, przytem posiadają przewagę elementy annenoidalny i śródziemnomorski. Ludność B. posiada naogół ciekawe przejawy prymitywu w kulturze duchowej; wyznaje obrządek wschodni. Spotyka się także mahometan. Strój ludowy Bułgarów jest barwny i oryginalny.

Literatura: Ceekanotcmki: Zum Problem... von Bulgarim.

Sofja 1933. — Cxekanotcokit Calowiek w czasie i przestrzeni.

Warszawa 1934. —- Lautenoacht IMnderkunde. Gotha 1926.

— Maull: Ldnderkunde von Stideuropa. Leipzig 1929.

Gorz.