Magazyn6
5301

645

CHEYALIER MICHEL — CHILD JOSIAH SIR

życie gospodarcze swego kraju. Był twórcą clynnego traktatu handlowego z Anglją w 1860 r._f który zapoczątkował erę wolnego handlu we Francji. Zapalony zwolennik wolnej wymiany był wysoko ceniony przez Cobdena, który nawet tłumaczył jego prace na język angielski. Występował jako rzecznik inicjatywy państwowej w dziedzinie wielkich robót publicznych. Uważał bowiem, że rząd musi interwenjować, ilekroć wchodzi w grę interes zbiorowy. Wogóle jako uczeń Saint-Simonistów był przekonany o dużej roli państwa, czem zaskarbił sobie sympatj< Lista i zdobył miano prekursora socjalizmu państwowego. W zagadnieniach pieniężnych był monometalistą i domagał się oparcia pieniądza na srebrze. Znane są jego dyskusje z Wołowskim na ten temat. Pisał dużo, głównie w zakresie aktualnych zagadnień politycznych. Teorji specjalnie nie rozbudował. W nauce o kryzysach wypowiadał się za teorją nadprodukcji Saya.

Ważniejsze prace: Lettres sur l’Amerique du nord, 2 vol. 1836. — Histoire et de-scription des voies de communication aux Etats-Unis et des travaux qui en dependent,

2    vol. 1840. — Cours a’tcoromie politique,

3    vol. 1842—1850. )Trzeci tom ukazał się osobno p. t. La Monnaie). — Lettres sur 1’organisation du travail. 1848. — Les sa-laires. L’organisation du travail. 1848. — Examen du systeme commercial, connu sous le nom de systeme protecteur. 1852. — De la baisse probable de Por. r8 ;g. — Le monopole et la liberte (Lettre a M. Wołowski). 1867. — Etude sur A. Smith et sur la tonda-tion de la science economique. 1874. — W języku polskim ukazał się wstęp jego do wykładów z r. 1867 p. t. Wpływ swobód ekonomicznych na postęp społeczeństwa, przel. St. Czarnowski. Warszawa 1868, drugie wyd. 1871.

literatura: Cemucchi: Michel Cheoalier et le bimłtallisme. Paris 1876. — Ła/nrput, Le Play et M. Chevalier. Rłforme tociale. 1908. — Lonzy Beaulieu: Michel Cheoalier. Journal du Ec. 1879. — Molinari: La vie et la travaux de Cheoalier. Joum. des Ec. 1880.

Witold Tręmpczyński.

Child Josiah Sir.

Ch. urodził się w Londynie w r. i^o, umarł 1699 ^r- Pochodząc z rodziny kupieckiej posiadał tradycje kupieckie. Dał się poznać dzięki swej pracy w Kompanj i Wschodnio-Indyjskiej, w której w końcu został gubernatorem, po przejściu różnych stanowisk kierowniczych. Odgrywał również rolę w życiu politycznem kraju. W swych pismach, w których bronił polityki i interesów Kompanj i, dał wyraz merkantylistycz-nym poglądom. Pieniądz uważał zarówno za czynnik produkcji, jak też i za dźwignię handlu. Przypisuje mu wielkie znaczenie; podkreśla, że przewaga Holandji w handlu międzynarodowym wynikła z posiadania dużej ilości kruszców szlachetnych. Kraj o znacznym obiegu pieniężnym osiąga przedewszystkiem jedną ważną korzyść, mianowicie posiada niską stopę procentową. Zdaniem Ch. niska stopa procentowa zależy od ilości pieniądza w kraju. Jest ona bardzo pożądana, „niski procent jest naturalną matką oszczędności, przemysłu i sztuk", „jest causa causans wszystkich innych przyczyn bogactwa narodu". Są dwa sposoby obniżenia stopy procentowej; jeden polega na założeniu banku, który, pozwalając na lepsze wykorzystanie istniejącego obiegu, jakby wywołuje jego powiększenie. Inny natomiast sposób sprowadza się do bezpośredniego obniżenia stopy procentowej na drodze reglamentacji administracyjnej. Wobec krytyki takiego obniżania procentu dowodzi, że tego rodzaju akcja nie jest szkodliwa, zakazy są skuteczne i rzeczywiście lopi owadzają do obniżenia stopy procentowej, która powoduje zwyżkę ceny ziemi, zwiększenie rent, zwiększenie rozmiarów handlu, jednem słowem sprowadza ogólną pomyślność gospodarczą. Choć Ch. jest wyznawcą teorji bilansu handlowego, jednak wypowiada się przeciwko daleko idącej reglamentacji handlu. Zwłaszcza zaleca wolność w dziedzinie obrotu kruszcami szlachetnemi. Jego zdaniem „złoto czy srebro, w sztabach lub w monecie, chociaż są używane jako miara wszystkich innych rzeczy, są jedynie towarem jak wino, oliwa, tytoń, sukno i mogą być używane w wielu wypadkach z taką samą korzyścią dla narodu, jak jakikolwiek inny towar. Naród, który zakazuje wywozu kruszcu, nigdy nie miał i nie będzie miał znaczenia w handlu".

Ch. nie udało się przedstawić rozpatrywanych zagadnień ekonomicznych jako jednolitego systemu teoretycznego. Był on przedewszystkiem kupcem czynnie w handlu zaangażowanym; jego poglądy mają wielkie znaczenie, jako odbicie myśli kupców doby ówczesnej. Dzieło Ch. pojawiło się w wielu