Magazyn6
4201

834 DAYANZAT1 BERNARDO — DAYENPORT HERBERT JOSEPH

przedrukowano w zbiorze Custodi’ego Scrit-tori classici italiani di economia politica, parte antica. Tamo II. Milano 1804.

Literatura: Aria* A.: DavanzaU e Montanari. Rewie d*łco-nomie polUiąue, tnl. XXXVI1922.— Bind^ Della trita e delle opere di Bemardo Davanzati. Firenze 1853. — Uobbi V Economia politica negli scrittori del secolo XVI—XVIII. Milano 1889. — Orariani ALe idee eco iomicke degli scrittori emtgliant e romagnalo, lino al 1848. Modena 1893. — JVoaro G. S.x La teoria de cambi esteri di Bemardo Daranzati. Roma 1920.

Józef Świdrowski.

Zatrzymanie pieniądza w obiegu podobnie jak krwi w ciele ludzkiem pociąga cały szereg niedomagań i zaburzeń. Wprawdzie pieniądz jest źródłem zła, jednakże to nie wynika z istoty samego pieniądza, przeciwnie pieniądzowi przypisuje Davanzati wiele korzyści. „Pieniądz jest nerwem wojny i republiki". Potępia podszacowanie, które utrudnia obieg pieniądza i wprowadza zamieszanie do stosunków gospodarczych. Żąda, by książę nie czerpał korzyści z bicia pieniądza. Winna istnieć wolność przetapiania monet na kruszec oraz wolność bicia monet bez uiszczania opłat menniczych. Tylko taki system monetarny jest zdrowy. Daje analizę mechanizmu kursu walut, wysuwając koncepcję, zbliżoną do koncepcji punktów złotych. Davanzati jest jednym z pierwszych autorów, którzy sformułowali teorję kwantytatywną: „Wszystkie dobra doczesne dzięki ogólnej zgodzie narodów są równe pod względem wartości całej ilości złota (do którego włączam srebro i miedź), które jest wydobyte". Stwierdza, że kruszce szlachetne, które przypłynęły z nowoodkry-tych ziem, „spowodowały podniesienie się cen, które jest dowodem, że o tyle więcej złota posiadamy". Na uwagę zasługuje teorja wartości Davanzati’ego. Wprawdzie czasami posługuje się etycznemi kryterjami, niemniej jednak twierdzi, że wartość za-łeży od użyteczności, która jest wielkością zmienną, zależną od pożądania i gustu, od „potrzeby naturalnej", stanowiska społecznego, miejsca, rzadkości, względnie obfitości dobra; te wszystkie czynniki określają wartość zarówno złota i srebra, jak i wszystkich innych dóbr. Daje szereg przykładów, wyjaśniających tę myśl (cena żywności w normalnych warunkach oraz w czasie wojny czy też oblężenia). Przy badaniu zagadnień ekonomicznych odznacza się Da-vanzati metodą kupca, który, badając fakty, stara się je wyjaśnić. Rozpoczyna on szereg włoskich ekonomistów, którzy zerwali z kanonistycznemi poglądami; to zerwanie jest początkowo nieśmiałe, niemniej jednak kierunek ten coraz bardziej staje się silny (Monanari, Galiani). Dzieła Davan-zati’ego: i) Notizie dei cambi, 1582;

2)    Lezione delle monete. Firenze 1588;

3)    Scisma dTnghilterra. Roma 1602; 4) La coltivazione toscana delle viti e d’alcuni arbor. Firenze 1600. — Później wydawano wielokrotnie zbiorowo dzieła Davanzati’ego w r. 1638, 1727, 1807. — Dzieła monetarne

Davenport Heroert Joseph.

D. urodził się 1861 r. w Wilmington, Vt. (U. S. A.), um. w 1931 r. w New-Yorku. Studja prawne ukończył w r. 1886 w Har-vard Law School, w 1898 r. uzyskał doktorat filozofji w Chicago University. Potem przez trzy lata wykładał w High School w Lincoln (Nebrasca), w latach 1908—1916 na Uniwersytecie w Missouri, a od 1916 do 1929 był profesorem ekonomiki w Cornell University. W r. 1929 przeszedł na emeryturę.

Był jednym z tych teoretyków ekonomiki, którzy umieją łączyć dorobek naukowy klasyków z postępami nauki lat ostatnich. Nie zatracił nigdy łączności z klasyczną ekonomiką, ale równocześnie wniósł dużo nowych myśli do nauki. Był zbyt samodzielnym i oryginalnym umysłem, aby jego twórczość można było włączyć do którejś ze szkół ekonomicznych. Najbardziej zbliżał się do kierunku neo-klasycznego. Sam nazywał siebie psychologicznym woluntarystą, ponieważ podkreślał znaczenie decyzji i woli tak w praktycznem działaniu, jak i w pracy duchowej. Starał się oderwać od psychologj i i ograniczyć ekonomikę do nauki o cenach. Bardzo ostro krytykował szkołę psychologiczną i jej teorję użyteczności krańcowej, uważając że wypływa ona z dawnych filozoficznych teoryj utylitaryzmu. Teorja krańcowej użyteczności opiera się według niego na fałszywem zrozumieniu rzeczywistych stosunków ekonomicznych. Byłaby ona słuszna, gdyby wartość i cena rzeczywiście wpływały bezpośrednio na poziom krzywej krańcowej użyteczności, co jednak nie zachodzi. Przyjęcie przez psychologów i mate-matyków za podstawę ich teoryj ścisłego związku między wartością i ceną uważa D. za największy ich błąd. Sam cały problem cen stara się rozwiązać przez oparcie się na klasycznej teorji kosztów produkcji. Nie opiera się jednak na kosztach produkcji