Magazyn6
0001

192

ASQUITH — ASYGNATY

Asąuith.

Herbert Henry A. Lord Oxford a. As-quith 1852—1927. Liberalny angielski mąż stanu, prawnik i pisarz polityczny. Wychowanek City of London School. Świetne stu-dja w Oxfordzie. Słynny adwokat (od 1876) występował jako taki w kilku procesach o politycznem znaczeniu (proces Parnella). Członek Izby Gmin od 1886. Należał do lewego skrzydła ówczesnych liberałów lecz był zawsze t. zw. „imperjalistą“. Spowodował w 1892 upadek konserwatywnego gabinetu Lorda Salisbury. Wszedł do gabinetu w 1892 jako minister spraw wewnętrznych. Kanclerz skarbu 1905—1908. Został premjerem (1908) rządu liberalnego, następnie (1915) rządu koalicyjnego w czasie wielkiej wojny i pozostał nim do 1916. Obalony przez Lloyd George’a, z którym walka przyczyniła się walnie do upadku stronnictwa liberalnego. Jako polityk bronił zasady wolnego handlu (zwalczał promotora protekcjonizmu Józefa Chamberlaina), oraz przewagi Izby Gmin nad Izbą Lordów w sprawach finansowych. Zebrany własną pracą pokaźny majątek wydał na cele publiczne, pozostawiając rodzinę w skromnych warunkach. Uchodził za uosobienie cnót angielskiego stanu średniego epoki wikto-rjańskiej. Krótko przed śmiercią otrzymał tytuł hrabiowski.

$t. Łoi.

Asygnaty.

Nazwę a. nosiły pieniądze papierowe, wypuszczone w 1789 r. we Francji oraz w 1769 r. w Rosji. A. francuskie wypuszczone były na spłatę długu państwowego i pierwotnie miały one charakter niejako ł>onów hipotecznych, oprocentowanych w wysokości 5 od sta i zabezpieczonych wpływami ze sprzedaży dóbr narodowych. Pierwsza emisja a. w kwocie 400 miljonów liwrów (franków) cieszyła się dość dużem powodzeniem, gdy jednakże rząd rewolucyjny Francji począł nieograniczenie zwiększać emisję na pokrycie wszelkich swoich wydatków, wartość a. zaczęła gwałtownie spadać. W 1790 r. nadano a. kurs przymusowy, pozbawiając je zarazem oprocentowania, i z tą chwilą stały się one pieniądzem papierowym. Emisja a. wzrastała stale przy równoległym spadku ich wartości, powodując ogromny wzrost cen. W 1796 r. obieg a. przekroczył 45 mil jardów franków', wartość zaś spadła poniżej kosztu ich wytwarzania do 35 centymów za 100 franków, co siłą rzeczy uniemożliwiło dalszą emisję. Na podstawie prawa z tegoż 1796 r. asygn. zastąpione zostały przez t. zw. mandaty terytorjalne.

A. rosyjskie początkowo również nie posiadały cech pieniądza papierowego, stały się nim dopiero w 1777 r. wskutek ustawowego zamknięcia ich wymiany na monety. A. wypuszczały dwa państwowe banki asygnacyjne w celu „ułatwienia obiegu pieniędzy miedzianych", przeważnie wówczas w Rosji używanych. Duże i ciężkie ówczesne monety miedziane sprawiały poważne trudności przy większych wypłatach, zamiast nich przeto wydawano a., które na żądanie podlegały natychmiastowej wymianie na monety. W tym charakterze a. były właściwie asygnacjami na bank wy miany. Dopóki wypuszczanie a. odbywało się umiarkowanie i były one istotnie wymieniane na monety, przyjmowano je bardzo chętnie nawet po kursie wyższym od ich wartości imiennej o    t. j.

0    koszt przewozu monet miedzianych do miejsca wypłat. Wkrótce jednak zaczęto wypuszczać znaczne kwoty a. na zaspokojenie bieżących potrzeb państwa, wskutek czego kurs ich nieprzerwanie spadał. W 1777 r. zamknięto wymianę a. na monety, nadając im w ten sposób charakter pieniądza papierowego. Emisja a. trwała dalej, a niejednokrotne próby jej ograniczenia rozbijały się zawsze o nieprzezwyciężoną pokusę łatwego pokrywania wzrastających potrzeb państwa drukiem a. Obieg a. z 1 miljona rubli w r. 1769 wzrósł do 836 miljonów w r. 1817, zaś kurs ich spadł do 25% wartości imiennej. Wtedy dopiero zahamowano emisję asygnat

1    przystąpiono do stopniowego ich umarza nia przy pomocy pożyczek wewnętrznych. Pozostałość a. w kwocie 595 miljonów rubli wymieniono w 1839 r. na państwowe bilety kredytowe w stosunku 3,5 do 1.

W Polsce pod nazwą „Asygnaty Skarbu Polskiego" wypuszczona była w latach 1918—1919 krótkoterminowa 5% pożyczka wewnętrzna na podstawie dekretu Rady Regencyjnej z dnia 30. X. 1918 r. A. te, pjłatne w dniu r. V. 1920 r., opiewały na marki polskie, korony austr.-węg. i ruble.