Magazyn6
9901

DZIEDZICZENIE NA WSI — DZIEDZICZENIE W PRAWIE MIĘDZYNAROD. 991

Dziedziczenie w prawie międzynaro-dowem.

Dziedziczenie w prawie międzynarodowem (sukcesja państw) jest to wstąpienie jednego państwa w prawa i zobowiązania innego, wskutek uzyskania przez to pierwsze państwo zwierzchnictwa nad terytorjum, podległem władzy drugiego państwa. Tu należą: utworzenie się nowego państwa z terytorjum innego państwa (emancypacja), rozpadnięcie się państwa na kilka państw odrębnych, połączenie się terytorjów różnych państw (fuzja), aneks ja całego terytorjum państwa, wreszcie cesja tery tor jalna.

Pojęcie dz. rozkłada się na pojęcie zastępstwa i kontynuowania osoby prawnej poprzednika. Dz. polega na zmianie podmiotu prawa przy niezmienionym objektywnym stanie prawnym, czyli dz. ogranicza się do zmiany strony subjektywnej stosunku prawnego. Tytuł prawny stanowi tu zyskanie zwierzchnictwa nad danem terytorjum.

rentę dożywotnią, zazwyczaj wyrażaną w naturaljach. Dożywocie jest szeroko stosowane wśród małorolnych w wypadkach, gdy starsze pokolenie staje się niezdolne do pracy fizycznej na roli i dlatego jest pożądane, gdyż dopuszcza do pracy mocniejszy fizycznie i bardziej oświecony element, a zatem bardziej odpowiedni do twórczej pracy w rolnictwie. Poza tem dożywocie łagodzi ostre niejednokrotnie zatargi o prawo do pracy, jakie występują pomiędzy starszem i młodszem pokoleniem.

Z drugiej strony dożywocie jest jednem ze źródeł zatargów na wsi, obie bowiem zainteresowane strony zazwyczaj przeceniają zdolności produkcyjne, a zwłaszcza dochodowość danego warsztatu rolnego, przez co renta dożywotnia jest ustalana w zbyt wysokich granicach. W tych warunkach następuje obopólne zniechęcenie, a za-warowane dożywocie nie jest wydawane, bądź następuje zaniedbanie gospodarki, co również wywołuje ostre spory i niesnaski pomiędzy zainteresowanemi stronami.

Literatura : Babiński W.t Niepodzielność drobnych gospodarstw wiejskich na ziemiach Rzeczypospolitej. Wantowa 1923 — Ludkiewicz Z.: Zagadnienia programu agrarnego, emigracja. Warszawa 1929. — Słanie wiem W.: Dziedziczenie własności ziemskiej to Szwajcarji to świetle nowego kodeksu cywilnego. 1926. —Zwyczaje spadkowe włościan w Polsce. Praca zbiorowa. Bib^oteka Puławska Nr. 8-12. 1928-29.

B. D.

Przejęcie praw i zobowiązań może nastąpić bądź na mocy jednostronnego aktu woli państwa t. j. być przez nie uregulowane ustawowo, bądź w drodze umownej czyli traktacie cesyjnym, aneksyjnym albo zawartym przez nowe państwo z metropolją po ukonstytuowaniu się. Odbywa się to często pod presją okoliczności faktycznych. Może jednak w konkretnym wypadku dz. nie być ustalone traktatowo. Zjawia się więc zagadnienie regularnych skutków prawnych, wynikających z faktu ustalenia nowego zwierzchnictwa nad danem terytorjum. Teoretycznie niema związku między dawną a nową państwowością na tem samem terytorjum, każda z nich stanowi odrębną osobę prawną. Państwo — następca nie jest skrępowane prawnie zobowiązaniami poprzednika, swobodne jest ono również w oznaczeniu swego stanu prawnego tak nazewnątrz, jak nawewnątrz. Niema więc w prawie międzynarodowem dziedziczenia uniwersalnego, to jest przejścia całości praw i zobowiązań poprzednika na następcę. Aktywa nabywa następca na mocy aktu swej władzy, pasywa przejmuje zależnie od swego uznania. Praktycznie, przy zmianie suwerenności, nowy podmiot władzy przejmuje najczęściej zobowiązania poprzednika w szerokim zakresie, a więc szanowane są t. zw. prawa nabyte, zobowiązania z kontraktów zawartych legalnie przez poprzednika, dalej koncesje, emerytury, uznawana jest prawomocność zapadłych wyroków, zaliczane są wpłaty, uczynione do kas państwowych i samorządowych. Przejęcie długów państwowych poprzednika w odpowiedniej proporcji następuje z reguły przez państwo nowo powstające (Belgja 1839 r., państwa bałkańskie 1878, Polska i Czechosłowacja 1919), natomiast przy cesjach i aneksjach aczkolwiek w przeważającej ilości wypadków przejęcie długów nastąpiło, to jednak są i liczne wyjątki (Niemcy w stosunku do Francji w pokoju frankfurckim 1871, przy aneksji republik boerskich przez Anglję w r. 1902, przy aneksji Bośni i Hercegowiny przez Austro-Węgry w r. 1908, przy reaneksji Alzacji i Lotaryngji przez Francję w r. 1919). Dz. w prawie międz. zachodzi tylko w drodze wyjątku, a dopuszczenie jego motywowane jest względami słuszności oraz innemi względami oportuni-stycznemi, jak tendencją przeprowadzenia zmiany terytorjalnej z możliwie najmniej-