Magazyn6 801

94

EMERYCI I EMERYTURY—EMIGRACJA POLITYCZNA

wyjątkowem. Dopiero rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dn. 24. XI. 1927 r. o ubezpieczeniu pracowników umysłowych posunęło sprawę naprzód. To rozporządzenie zwalniało samorządy od obowiązku ubezpieczenia pracowników na zasadach ogólnych pod warunkiem zapewnienia im zabezpieczenia emerytalnego niegor-szego od przewidzianego dla pracowników umysłowych. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych opracowało wzorowy statut emerytalny i poleciło jego wprowadzenie okólnikiem Nr. 148 z dn. 18. VII. 1929 r. Statut dotyczył jedynie pracowników umysłowych, lecz przewidywał możność objęcia ubezpieczeniem emerytalnem także pracowników fizycznych. Stało się to specjalnie aktualne z chwilą wydania ustawy z dn. 28. III. 1933 r. o ubezpieczeniu społecz-nem (Dz. U. R. P. Nr. 51, poz. 396). Statut wzorowy przewiduje świadczenia zbliżone do świadczeń emerytalnych funkcjo-narjuszów państwowych. Na pokrycie tych świadczeń mają być tworzone powiatowe i miejskie fundusze emerytalne, ze składek uiszczanych częściowo przez pracowników, częściowo zaś przez odpowiedni związek samorządowy. Na wypadek niedoboru przewidziane są dopłaty i dotacje ze strony samorządu. Statuty uchwalone przez poszczególne związki częstokroć znacznie odbiegają jednak od statutu wzorowego tak, że z tego powodu jest bardzo utrudnione przechodzenie pracowników z jednego samorządu do innego. Fundusze emerytalne nie zostały wszędzie utworzone, tam zaś gdzie istnieją, ich stan finansowy trudno nazwać zadawalającym.

Rodzaje ubezpieczenia emerytalnego są bardzo różne w poszczególnych związkach samorządowych. Naogół przeważa ubezpieczenie części pracowników w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, zaś części — we własnym funduszu emerytalnym. Wyjątek stanowi Warszawa, która wszystkie emerytury pokrywa z budżetu, oraz Poznań, gdzie wszyscy pracownicy są ubezpieczeni w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Zgłoszony przez Rząd do ciał ustawodawczych projekt ustawy o samorządzie zawiera między innemi rozdział o prawach emerytalnych pracowników samorządowych. Według tego projektu większość pracowników samorządowych miałaby być ubezpieczona w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, część zaś byłaby objęta specjalnemi przepisami emerytalnemi, na wzór przepisów ustawy emerytalnej dla funkcjonarju-szów państwowych, przyczem miałby być równocześnie utworzony „Samorządowy Zakład Emerytalny", na wzór Państwowego Zakładu Emerytalnego.

4. Inne zaopatrzenia. Specjalne uprawnienia emerytalne o charakterze zaopatrzenia na starość i na wypadek niezdolności do pracy posiadają: weterani powstań narodowych i pozostałe po nich wdowy (ustawa z dn. 22 marca 1922 r.), byli skazańcy polityczni i pozostałe po nich rodziny (rozporządzenie Prezydenta z dn. 6 marca 1928 r.), wkońcu szczególnie zasłużeni w walkach o niepodległość, odznaczeni Krzyżem Niepodległości i pozostałe po nich rodziny (dekret Prezydenta z dn. 13 stycznia 1936 r.).

Wszystkie te zaopatrzenia, bardzo skromne w swej wysokości, są oczywiście pokrywane corocznie z budżetu państwowego, przyczem wydatek obraca się w granicach około zł 3 000 000,— rocznie.

Literatura: Kopczyński Jam Przepisy normujące prawa emerytalne funkc. państw, i wojska. Warszawa 1926. — Kościński W.: Nowelizacja ustawy emerytalnej w świetle zagadnienia systematyzacji ubezpieczeń społecznych. „Prz. Ubezp. Spoi 1931. — Tenśes Ubezpieczenia Społeczne pracowników umysłowych. Warszawa 1933. — Lechotcice Dr. T.t Emerytalny światopogląd na odcinku samorządu terytorialnego. Warszawa 1936.

Adam Lincker de Lutzenvick.

Emigracja polityczna.

i. Emigracja polityczna w XIX stuleciu. 2. Emigracja polityczna polska.

1. Emigracja polityczna w XIX stuleciu.

Emigracja polityczna, wychodźtwo zagranicę z pobudek politycznych, występuje rzadko w formie czystej, przeważnie łączy się z emigracją zarobkową i religijną. Przykładem tego jest emigracja socynianów, emigracje włoskie i szkockie w XVI i XVII w., emigracja protestantów z Francji po zniesieniu edyktu w Nantes w r. 1685 i emigracja Irlandczyków w XIX w., na które składały się zarówno warunki ekonomiczne, jak i prześladowania religijne i polityczne. Wychodźtwo zarobkowe i religijne kierowało się ku Ameryce, polityczne starało się osiąść w Europie, aby wpływać na zmianę stosunków w ojczyźnie i powrócić do niej przy sprzyjających okolicznościach. Wielka rewolucja we Francji przyciągała do Paryża szeregi entuzjastów wolności z Niemiec, z Anglji, z Polski, równocześnie jednak