Magazyn6701

83

EMERYCI I EMERYTURY

w punkcie 4 art. XVI traktatu Ryskiego z dn. 18 marca 1921 r., w którym zobowiązano Rosję i Ukrainę do dokonania z Polską rozrachunku z tytułu specjalnych i ogól-no-państwowych kapitałów i funduszów przeznaczonych na cele opieki społecznej. Rokowania prowadzone następnie w tym przedmiocie nie doprowadziły do żadnego wyniku, zostały bowiem zerwane przez delegatów rosyjskich. Wobec rozbicia się rokowań rząd polski usiłuje restytuować przynajmniej w części te fundusze emerytalne, których majątek był lokowany w papierach procentowych polskich, lecz wyniki tych usiłowań są bardzo skromne, uzyskane bowiem na tej drodze fundusze stanowią zaledwie nikły ułamek procentu od sumy pretensyj, zgłoszonych z tytułu uprawnień emerytalnych obywateli polskich do rozrachunku z Rosją na podstawie punktu 4 art. XVI traktatu w Rydze.

W traktacie tym Polska nie przyjęła żadnych zobowiązań w kierunku zaspakajania uprawnień emerytalnych swych obywateli z tytułu ich służby, jako b. funkcjo-narjuszów państwowych lub b. wojskowych b. państwa rosyjskiego, uregulowała zaś te sprawy dobrowolnie wlasnemi ustawami, a w szczególności ustawą emerytalną z dn. u grudnia 1923 r.

2. Zabór austriacki. Na terenie b. zaboru austrjackiego, to jest w b. Galicji 1 w b. austrjackiej części Śląska, obowiązywały w stosunku do urzędników państwowych i nauczycieli, tudzież osób wojskowych oraz sług państwowych specjalne ustawy i przepisy emerytalne. Oddzielne natomiast przepisy istniały dla osób zajętych w państwowej służbie kolejowej. W czasie upadku b. Austrji obowiązywały w dziedzinie prawa emerytalnego następujące ważniejsze przepisy:

ustawa z dn. 14 maja 1896 r. dla funk-cjonarjuszów cywilnych i pozostające z tą ustawą w związku ustawy z dn. 24 maja 1906 r. i z dn. 19 lutego 1907 r.;

ustawa z dn. 25 stycznia 1914 r. (pragmatyka służbowa);

rozporządzenie wszystkich ministrów z dn. 25 stycznia 1914 r. (pomocniczy personel kancelaryjny);

rozporządzenie wszystkich ministrów z dn. 27 września 1911 r. (dla sług pomocniczych) ;

dla służby wojskowej:

ustawa z dn. 27 grudnia 1875 r. (o zaopatrzeniu wojskowych);

ustawa z dn. 27 kwietnia 1887 r., znowelizowana ustawą z dn. 28 marca 1896 r. (o zaopatrzeniu wdów i sierot po wojskowych) ;

rozporządzenie cesarskie z dn. 9 czerwca 1915 r. (o zaliczaniu lat wojennych przy wymiarze emerytury);

ustawa z dn. 29 stycznia 1897 r. (dla szeregowych żandarmerji);

dla urzędników i sług służby cywilno-administracyjnej w Bośni i Hercegowinie — rozporządzenie cesarskie z dn. 12 listopada 1885 r., znowelizowane ustawą z dn. 30 marca 1914 r. i uzupełnione ustawą z dn. 1 maja 1914 r. (służba lekarzy); dla służby kolejowej: statut pensyjny dla urzędników i pod-urzędników c. k. austrjackich kolei państwowych z dn. 18 sierpnia 1900 r. oraz statut prowizyjny dla sług i pracowników c. k. Austrjackiej Kolei Państwowej z dn. 18 sierpnia 1900 r

Pracownicy kolejowi nie posiadali tytułu i uprawnień urzędników państwowych, ich uposażenia czynne były płacone z funduszów kolejowych, a emerytury oraz pensje wdowie i sieroce znajdowały podstawę w gromadzonych ze składek emerytalnych funduszach pensyjnym i prowizyjnym.

Wszystkie inne emerytury (oraz pensje wdowie i sieroce) urzędników, funkcjona-rjuszów niższych i sług państwowych austrjackich oraz osób wojskowych były wypłacane w całości z każdorocznego budżetu państwowego, gdyż opłaty emerytalne (datki na cele pensyjne), potrącane z plac urzędników cywilnych, funkcjonarjuszów i sług, nie były kapitalizowane, lecz były zarachowywane na dochód każdorazowego budżetu państwowego, jako pewnego rodzaju podatek emerytalny.

Procentowa wysokość tych t. zw. „datków na cele pensyjne", obliczana od poborów, stanowiących podstawę wymiaru emerytury, była następująca:

w randze I do III potrącano 3,5%; w randzie IV do XI potrącano 4,3%; sługom państwowym potrącano 1,6%. Wojskowo nie opłacali wogóle żadnych opłat emerytalnych. Potrącania tych opłat od uposażeń funkcjonarjuszów państwowych cywilnych zaniechano w czasie wojny w r. 1915 r.

6--