Magazyn6401

80

ELITYZM — EMERYCI I EMERYTURY

tująca) — podważa również stworzoną przez się równowagę, bowiem zbyt duże czyni ustępstwa na rzecz interesów poszczególnych. Rosną wówczas indywidualne przywileje, słabnie więź międzygrupowa i kurczy się zakres wyrównawczego działania władzy nadrzędnej. Zarówno nadużywanie „silnej ręki" przez rządzących, jak i obrona wybujałych „wolności" przez rządzonych do tego samego prowadzą rezultatu: rozluźniają zwartość społeczeństwa na-wewnątrz i pomniejszają jego obronność na-zewnątrz. Biada wówczas państwom czy narodom, mającym sąsiadów lepiej zorganizowanych i wykazujących większe siły żywotne.

Literatura: Aleksandrów A.i Kto prawił Bossijejf Paris 1033. — Barłhśtemy J.: La crise de la dćmocratie contempo-raine. Paris 1931. — Ender O.: Die neue Osterreichische Ver-fassung. Wien 1934. — „Faszyzm”. Zeszyt specjalny Przeglądu Współczesnego. Sierpień-wrzesień 1930. — Grtybotc-mki K.: Ustrój Z. S. R. R. Kraków 1929. — Kolabińska Marle# La cireulatitm des Hites en France. Paris 1912. — Kutna niecki K. W.: Nowa Konstytucja polska Kraków 1936. — horst M.z Italja współczesna. Rzym 1932. — Makarczyk Zbigniew: Les Oligarchie* Moderna. Lausanne 1931.— Makowski W.: Państwo społeczne. Warszaim 1936.— Młynarski F.: Człowiek w dziejach. Warszawa 193ó. — Mussolini B.s La dottrina del fasctsmo, eon una storia dcl moińmento fasci-sta de G. Volpe. Milano 1932. — Far eto V.t Traiti de sodo-logie gónórale. 2 t. Paris 1917 t 1919. — Sorel O.: Ró-flexUma aur la molence. Paris 1930 (7 ód.) — Srokowski K.: Elita bolszewicka. Kraków 1927. — Wędkieicica St.s Dyktator^ uwagi na mar ginę tie współczesnej publicystyki francuskiej. Kraków 1926.

Kazimierz Smogorzewski.

Elster Ludwig.

E. ur. się dn. 26. III. 1856 r. we Frankfurcie nad Menem. Od 1883 r. wykładał ekonomikę na Uniwersytecie w Królewcu, w 1887 r. został profesorem ekonomiki we Wrocławiu, a w 1922 r. w Jenie. W latach 1897 do 1916 był referentem personalnym dla spraw uniwersyteckich w Ministerstwie Oświaty Rządu Pruskiego, na którem to stanowisku oddał duże usługi nauce niemieckiej.

Był zwolennikiem szkoły historycznej. Największa jego praca „Die Seele des Gel-des“ (Berlin 1920) poświęcona jest teore-tyczno-ekonomicznemu uzasadnieniu skrajnie nominalistycznej t. zw. państwowej teorji pieniądza Knappa. Dało to E. asumpt do wyłożenia w tern dziele podstaw całego swego systemu ekonomicznego w duchu histo-ryzmu. Największe zasługi oddał niemieckiej ekonomice swą działalnością wydawniczą. Od 1915 r. objął redakcję „Jahrbucher fur Nationalókonomie und Statistik"; w latach 1898 do 1931 wydał cztery wydania „Wórterbuch der Volkswirtschaft“, a w latach 1890 do 1928 wraz z kilku innymi członkami komitetu redakcyjnego cztery wydania znanego „Handwórterbuch der Staats-wissenschaften". Wydawnictwa te z powodu swej wielkiej wartości stały się wzorem dla encyklopedyj ekonomiczno-politycz-nych we wszystkich krajach.

W. Tr.

Embargo.

Embargo (od hiszpańskiego embargar = zatrzymać) oznacza zajęcie przez władzę państwową neutralnego statku handlowego lub innych przedmiotów, stanowiących własność obcych obywateli. Zajęcie takie może mieć charakter represaljów albo presji w stosunku do obcego państwa. Specjalnym rodzajem zajęcia statku jest t. zw. angarja (łac. ius angariae, franc. droit d’angarie). Jest to zajęcie neutralnego statku przez państwo wojujące dla celów wojennych (np. celów transportowych) za odszkodowaniem. Prawo angarji stosuje się w czasie wojny; szczególnie było praktykowane w czasie wojny światowej w stosunku do statków neutralnych. Od embarga i angarji należy odróżnić t. zw. arret de prince, czyli zatrzymanie obcego statku w porcie celem zapobiegnięcia wyjawienia tajemnic wojskowych.

Wyraz embargo w polityce walutowej używany jest w znaczeniu zakazu swobodnego wywozu (wzgl. przywozu) kruszców przez osoby prywatne.

Literatura: IMrkmeyer W.t Encyklopedie der Rechtswusentchaft. 1904.— Liszt v.: V0lkerrecht. ■—Makowski Juljan: Prawo Międzynarodowe. Warszawa 1931. — Ripert: Droit Maritime. Paris 1929, tom II.

Władysław Sowiński.

Emeryci i emerytury.

I. Uwagi ogólne. IX. Emerytury w okresie zaborów. i. Emerytury w Królestwie. 2. Zabór austrjacki. 3. Zabór pruski. III. Emerytury w Państwie Polakiem. 1. Polskie ustawodawstwo emerytalne. 2. Rozwój prawa emerytalnego, 3. Emerytury pracowników samorządu terytorjalnego. 4. Inne zaopatrzenia.

I. Uwagi ogólne.

Słowo emeryt pochodzi od łacińskiego „mereor“, „meritus" — co oznacza zasługuję się, zasłużony, „ex merito" — za zasługi.