Magazyn6601

82

EMERYCI I EMERYTURY

rytalnego profesorowie i nauczyciele oraz duchowni wyznań ewangelickich.

Ustawa emerytalna z dn. 4/16 marca *835 r., jak i późniejsza z dn. 2/14 lipca 1841 r., normują odmiennie, aniżeli poprzednio, warunki i uprawnienia emerytalne oraz pensje wdowie i sieroce, przyczem ustawa z dn. 2/14 lipca 1841 r. normuje wysokość składki emerytalnej na 6% pobieranej płacy.

Ostatnio obowiązujące przepisy emerytalne na obszarze Królestwa stanowi „Postanowienie Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego" z dn. 24 listopada (6 grudnia) 1850 r., które zawiera następujące zasady:

Składka emerytalna wynosi 10% od płacy pobieranej w służbie w wysokości ponad 150 rubli rocznie, zaś 6% od płacy do 150 rubli rocznie.

Stowarzyszeni, z wyjątkiem nauczycieli oraz artystów i artystek teatrów rządowych warszawskich, mają prawo do emerytury po 20 latach służby do */« płacy, po 25 latach służby — do ^l/« płacy, po 30 latach służby — do ‘/a płacy, po 35 latach służby — do */« płacy, po 40 latach służby — do całej płacy.

Nauczyciele, artyści i artystki posiadali nieco korzystniejsze warunki: po 20 latach służby — ¹/_< płacy, po 25 latach — ^ł/₂ płacy. P° 3° latach — */₄ płacy, zaś po 35 latach służby — cała płaca.

Wzrost pensji emerytalnej za służbę ponad 20 lat jest 5-cioletni, to znaczy, kto nie ukończy 25 lat służby otrzymuje emeryturę za 20 lat i t. d. Emeryturę oblicza się od najwyższej płacy pobieranej przynajmniej przez jeden rok.

Osoby dotknięte chorobą ciężką i nieuleczalną otrzymują emeryturę także w razie niewysłużenia 20 lat, jak za 20 lat.

Pensje wdowie wynoszą połowę emerytury męża, pensje sierot bez matki — */₄ emerytury ojca, sierot przy matce, otrzymującej pensję wdowią — */« emerytury ojca. Pensje sieroce wypłaca się synom do ukończenia 20-go roku, córkom — do ukończenia 18-go roku życia.

Urządzenia emerytalne posiadała nadto na terenie b. Królestwa Polskiego b. Kolej Warszawsko - Wiedeńska, upaństwowiona i stycznia 1912 r. Na kolei tej istniała Kasa Emerytalna dla pracowników etatowych, oraz Kasa Przezorności — dla pracowników nieetatowych. Podobnie posiadały Kasę emerytalną dla etatowych i Kasę przezor ności dla nieetatowych pracowników b. Koleje Nadwiślańskie, powstałe z b. Kolei Warszawsko-Terespolskiej, upaństwowionej w roku 1892 i Iwangrodzko-Dąbrowskiej, upaństwowionej w roku 1900.

Nadmienić należy, że „Kasy Przezorności" nie wypłacały żadnych emerytur. Członkom występującym z Kas Przezorności przysługiwało prawo do zwrotu oprocentowanych wkładów.

Urzędnicy państwowi (klasowi) rosyjscy, pełniący obowiązki służbowe w b. Królestwie Polskiem, lecz nie należący do „Stowarzyszenia emerytalnego", oraz oficerowie nabywali prawo do emerytury w b. państwie rosyjskiem ze skarbu tegoż państwa, przyczem z uposażenia potrącano im na emeryturę, jako specjalny podatek emerytalny, po 2% lub 3%, zależnie od rodzaju służby.

Poza tem istniały na terenie b. państwa rosyjskiego specjalne kasy emerytalne dla wojskowych, inżynierów górniczych, inżynierów komunikacji, sądowników i kolejarzy, oraz nauczycieli ludowych; nakoniec przy rosyjskim monopolu spirytusowym (skarbowa sprzedaż trunków) istniała kasa emerytalna pracowników monopolowej sprzedaży trunków, wprowadzona w życie od 15 marca 1902 r.

Do tych specjalnych kas emerytalnych opłacali członkowie tych kas dodatkowo od 4°/o do 6% składki, zależnie od rodzaju służby i postanowień statutowych.

Poszczególne zakłady emerytalne posiadały własny majątek, stanowiący zabezpieczenie statutowych lub ustawowych świadczeń emerytalnych. Majątek ten, a w tem również majątek należący do terytorjal-nych polskich funduszów emerytalnych (Komisja Emerytalna Królestwa Polskiego, Kasy emerytalne i przezorności b. Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej i b. Kolei Nadwiślańskich) przy ewakuacji Warszawy wywieziony w r. 1914—15, w czasie wielkiej wojny, w głąb b. państwa rosyjskiego, podzielił los wszystkich wartości lokowanych w papierach procentowych i skutkiem dewaluacji został prawie zupełnie zmarnowany.

Usiłowania Polski, zmierzające do odzyskania od Rosji sowieckiej kapitałów emerytalnych, któreby przynajmniej częściowo mogły służyć na zabezpieczenie uprawnień emerytalnych obywateli polskich, b. emerytów rosyjskich oraz b. rosyjskich urzędników i wojskowych znalazły wvraz