B574 820

Dr. rned. WŁADYSŁAW KOPYTOWSKI

Ordynator Szpitala św. Łazarza w Warszawie

WRZÓD WENERYCZNY

(Szankiar miękki, ulcus molle, ul. venereum, chancre mou, chancroide, chancre soft, das venerische Geschwiihr)

Nazwą wrzodu wenerycznego lub szankra miękkiego (ulcus venereum) określamy chorobę weneryczną, zaraźliwą, miejscową, występującą przeważnie w okolicach płciowo-odbytmczych (regio genito-analis) w postaci owrzodzeń, których wydzielina daje się przeszczepić w wielu pokoleniach na chorym, a przeniesiona na zdrowego, wywołuje iównież przeszczepialne owrzodzenia.

Choroby organów płciowych znane już były w starożytności: opisy miejscowych chorót wenerycznych spotykamy bowiem u Hippokratesa, Celsusa (I-y wiek po Chrystusie), Galena Wspominają o nich i pisarze arabscy XI XII wieku. Autorzy ci nie odróżniali wiewióra od owrzodzeń.

Gdy w końcu XV i na początku XVI wieku zaczął się szerzyć syfilis, początkowo w południowej Europie, różni autorzy zaczęli zwracać uwagę na zależność ogólnego schorzenia ustroju od miejscowych z początku zmian na organach płciowych. Sprawę tę wyjaśnił dopiero J, FERNE1 w 1548 r., przypuszczając, że istnieje nieznany jad, „virus“, w wydzielinie śluzowej lub ropnej organów płciowych, który przechodzi do krwi, skutkiem czego wywołuje schorzenie różnorodnych organów; autor ten nie odróżniał zatem wiewióra od kiły. HUNTER w 1 /86 r. również utożsamiał jad wiewióra i szankra (dzisiejsza kiła, syfilis). Jednakże już w tym czasie BELL (1793) i J. F. HERNANDES (1S09) odróżniali oba te zarazki. Natomiast większość klinicystów podzielała poglądy HUNTERA. Dopiero R1CORDW Paryżu między 1831-37 rokiem, dokonawszy 667 szczepień z jadem wiewióra, wykazał, że szankier (kiła) i wiewiór stanowią dwie odrębne choroby, wywołane przez różnorodne zarazki. RICORD jednak nie oddzielił pierwotnego objawu kiły od szankra miękkiego, uważając, że obie te choroby mają leden wspólny jad. Dopiero uczniowie jego LEON BASSEREAU w 1852 r., a w części CLERC wykazali, że wrzód weneryczny i kiła stanowią dwie odmienne choroby, z których pierwszy jest tylko cierpieniem miejscowem, natomiast pierwotny naciek syfilityczny (ki'a) jest pierwszym objawem ogólnego zakażenia ustroju.

Zapatrywanie BASSEREAU’A uznał RICORD i cała serja wybitnych lekarzy klinicystów, ale obok nich wielu autorów nie zgadzało się z tym nowym poglądem. Lekarzy, kfó-zy odróżniali odrębne zaiazki dla wrzodu wenerycznego i kiły — nazwano dualistami; tych zaś, którzy uznawali jeden zarazek dla obu tych chorób — unita-ystami.

Badania mikroskopowe i rozwoj bakterjologji przyczyniły się ostatecznie do wyjaśnien^:a pochodzenia trzech znanych chorób wenerycznych. Dziś istota tych schorzeń jest zupełnie ^asnt.; bo wiemy, że każda z nich jest samodzielną icdnostką