B574 842

ILV> FELIKS MALINOWSKI

sach egipskich, pochodzących mniej więcej z XVI-go stulecia przed naszą erą, wspomina się o konstytucjonalnej chorobie „Uchedu“, która wywołuje wysypkę plamistą na skórze, powoduje cierpienie oczu, ust, kości i miejsca naokoło odbytnicy. Mojżesz w rozdziale o karach za zaniedbywanie obrzędów religijnych opisuje cierpienie około kiszki odehodowej, które można przyjąć za lepieże płaskie. W Indjach już na 800 lat przed naszą erą znano według wszelkiego prawdopodobieństwa syfilis pod nazwą perskiego ognia i leczono rtęcią. W dziełach rzymskich znajdujemy sporo opisów, które najwidoczniej odnoszą się do kiły. W wiekach średnich rozszerzeniu się syfilisu sprzyjały wojny krzyżowe i związane z niemi częste przemarsze wojsk, żądnych uciech zmysłowych.

W Polsce, według słów FRIEDBERGA, kiła istniała już przed końcem XV-go wieku, gdyż, sądząc z opisu jANKA Z CZARNKOWA, Mikołaj, biskup poznański, umarł w 1382 roku na syfilis. Według STRYJKOWSKIEGO kiła istniała w Polsce już w. 1493 roku, a BIELSKI podaje, iż francę przyniosła do Krakowa z Rzymu pewna białogłowa, która tam na odpust chodziia.

Od schyłku XV-go stulecia syfilis szerzy się prawie epidemicznie po całej Europie zachodniej, a nawet wschodniej. Na rozprzestrzenienie się kiły wpłynęły w znaczne] mierze dwa ważne zdarzenia w owym czasie: odkrycie Ameryki (1492 r.) i wyprawa Karola VIII, króla francuskiego, do Neapolu (1494 r.)- Od tego czasu datuje się lepsza znajomość tej choroby i dokładniejsze opisy jej przejawów. Jednak zczasem zaczęto mieszać wrzód miękki z syfilisem i zwolna zacierały się różnice pomiędzy wrzodem miękkim, a pierwotnym objawem syfilisu. Dopiero HUNTER w 1786 r. wyodrębnił wyraźnie z pomiędzy rozmaitych owrzodzeń na prąciu szankier twardy; RICORD w 1831 r. wyodrębnił z owrzodzeń szanki ;r twardy i miękki; BASSEREAU 1853 r., a w kilkadziesiąt lat później ROLLET ostatecz ue ugruntowali teorję o dwoistości jadów. Do poznania patologji kiły bardzo się przyczyniły przeszczepiania tej choroby na zwierzęta, szczególniej na człekokształtne małpy (MIECZNIKÓW i ROUX) i odkrycie pasorzyta syfilisu przez SCHAUDINNA i HOFMANNA w 1905 r.

Pasorzyt syfilisu. ASTRUC i CAZENAYE byli pierwsi, którzy wygłosił przypuszczenie, iż przyczyną kiły są „maleńkie żyjątka". W 1837 roku DONNĘ znalazł w ropie pierwotnych owrzodzeń syfilisu pasorzyta, którego nazwał „vibrio lineola“. Był to Drawdopodobnie znany nam krętek pospolity. W ciągu ostatniego półwieku blisko 30 drobnoustrojów brano pokolei za swoiste dla syfilisu. Z pomiędzy nich na uwagę zasługują laseczniki Klebsa, obdarzone powolnym ruc hem i nazwane przez niego helikomonadami. W dalszym rozwoju stawały się one jakoby spiralnemi. W 1885 roku DISSE i TAGUCHI otrzymali z wrzodów pierwotnych i lepieży płaskich krótkie laseczniki i szczepili hodowle ich białym myszom, królikom, owcom i psom. Na miejscach szczepie-