B574 860

242 FELI KS MALINOWSKI

zmianom wstecznym, jak. łuszczenie, przeczos, a nawet owrzodzenie. Zależnie od wielkości wykwitów wysypki grudkowate mogą występować jako: grud-kowato-soczewkowata, drobno-grudkowaia (dawniej zwana: lichen syphil.), wieiko-grudkowata i gruakowato-blaszkowata albo zlewająca się — a zależnie od zmian wtórnych i czasu zjawienia się widujemy osutkę zwykłą grudkowatą, grudkowato-łuskowatą, grudkowato-wrzodziejącą i grudkowato-guziczkowatą. Osutka grudkowata na¹ dłoniach i podeszwach nosi nazwę łuszczycy dłoni i stóp (psorinsis palmaris et plantaris). Na powierzchni błony śluzowe^, dostępnej do badania, zjawiają się wysypk. wilgotne. Są to zmiany kiłowe, poprzednio opisane, o rozmaitym wyglądzie, stosownie do warunków miejscowych, a więc cieknące, nadżarte lub wrzodziejące i często bardzo podlegające przerostów.. Pod mikroskopem wszystkie wykwity okresu drugorzędnego posiadają cechy wspólne: pierwotnie zajęta bywa tylko tkanka łączna skóry. Najwybitniejszym ich objawem są silnie rozwinięte nacieki naokoło naczyń krwionośnych. Nacieki składają się z powiększonych komórek łącznotkankowych, obficie rozmnażających się na miejscu, z komórek podobnych do limfocytów (zarodkowych), z komórek plazmatycznych, a w sprawach już więcej rozwiniętych spotykamy tkankę ziarninową z komórkami olbrzymiemi. Naskórek ulega zmianom tylko wtórnie. Krętki blade znajdują się najobficiej w wykwitach cieknących. Przeważnie współcześnie z objawami skóry i błon śluzowych występują zmiany innych układów ustroju ludzkiego. Niejednokrotnie jednak ograniczają się one tylko do pewnego narządu. Spotykamy nawet t. z w. postaci trzewne syfilisu drugorzędnego, kiedy zmianom, klinicznie dostrzegalnym, podlegają tylko układy wewnętrzne ustroju. Chociaż wszystkie układy ustroju ludzkiego, jak chłonny, ruchowy, nerwowy i zmysłów, krwionośny, oddechowy, trawienia i moczopłciowy ulegają podczas drugorzędnego okresu kiły dość często schorzeniom, jednak najczęściej bywa zajęty układ nerwowy.

Zwykle na początku drugorzędnego okresu spostrzegamy ogólne przygnębienie, stępienie umysłowe, zaburzenia czuciowe i odżvwcze. Często bar-dzu zdarzają się zaburzenia snu. Bywa on przerywany i męczący skutkiem przykrych widziadeł. Oprócz tych objawów ogólnych, właściwych każdej ciężkiej chorobie zakaźnej, często występują i miejscowe, jak zapalenie- nerwów, nerwobóle, samoistne bóle głowy i zniesienie czucia, ponadto nerwice.

Typowym objawem trzeciorzędnego okresu jest kilak — guz rożnej wielkości, od ziarnka pieprzu i nawet mniejszy do jajka gęsiego. Powiększa się on odśrodkowo kosztem miąższu zajętego organu, zwykle powoli. Po dłuższem trwaniu guza, skutkiem niedostatecznego krwioobiegu i odżywiania tworzy się pośrodku, wskutek przemiany wstecznei, tłuszczowe zwyrodnienie i rozpad cząsteczkowy tkanki w zawartość żółtawoprzezroczystą, galaretowatą, jakby gumowatą (stąd i nazwa gummat), w której pozostaje mniejsza lub większa ilość szczątków obumaiłej tkanki. Kilaki tworzą się nietylko w skórze i bło-