Magazyn6G601

472

GÓRNICTWO I HUTNICTWO

na południe. Pola ropne są bardzo wydajne, wycieki ropy są liczne, a pokłady asfaltu pokrywają znaczne przestrzenie. Budową geologiczną są raczej zbliżone do złóż europejskich niż do innych złóż Ameryki. Poziomy ropne przemysłowej wartości są stwierdzone w horyzontach od górnej kredy do pliocenu. Przemysł w Kalifornji rozpoczął się już w 1890 r., lecz z nikłym rezultatem, dopiero w 1900 r. produkcja zaczęła szybko wzrastać (w 1920 r. ok. 14 miljonów tonn, w r. 1936 ok. 30 miljonów tonn) i osiągnęła prawie poziom produkcji z Oklahoma. Najważniejsze obszary ropne w Kalifornji są: Coalinga (utwory kredowe i trzeciorzędowe), Kern County (na płd.-wschód, utwory miocenu i trzeciorzędowe od eocenu do pliocenu) i pola brzeżnej strefy morskiej (Los Angelos, Ventura).

Naftowe pola Meksyku znajdują się na brzeżnej równinie stanów Vera Cruz, Ta-maulipas, Tabasco. Indywidualna wydajność szybów jest wielka, ropa pochodzi z pofałdowanych warstw kredowych, zanurzających się dalej pod utwory trzeciorzędowe i czwartorzędowe.

Najważniejsze tereny naftowe rosyjskie są położone na półwyspie Apszerońskim (Baku) i w Groźnym (półn. Kaukaz). Warstwy trzeciorzędowe na całym półwyspie Apszeron są zebrane w kilka fałdów (przeszło 12) o nader zawikłanej budowie. Ropę stwierdzono w różnych poziomach od postpliocenu do oligocenu. Główne ropne pola bakińskie dzielą się na kilka rejonów, z których cztery mają za sobą długotrwałą przemysłową wartość: rejon bałachano-sa-bunczy-ramaniński, binagadyński, surachań-ski (był eksploatowany początkowo jako gazonośny, następnie głębiej zostało stwierdzone osiem ropnych poziomów) i bibi-ej-batski (na brzegu zatoki na południe od m. Baku, częściowo na zasypanej części zatoki). Poza tern przemysłowe znaczenie mają rejony Szubany, Kała, Zych, Puta i inne. Szyby są nader wydajne, a częstokroć dawały kolosalne wybuchowe produkcje. Same zasadnicze cztery rejony zawierają zapasy obliczone w przybliżeniu na około 500—600 miljonów tonn.

Rejon Groźnego stanowią dwie grupy ro-ponośne — Stary Groźny i Nowy Groźny. Pola Starego Groźnego pokrywa wydłużony na 15 km fałd, ropne poziomy należą do serji spaniodontowej, ropnemi zbiornikami są kwarcowe piaskowce i piaski. Ropa jest bogata w benzynę i przeważnie parafinowa. Pola Nowego Groźnego zawierają przeszło 16 pokładów w piaskowcach i piaskach, ro pa ma parafinową bazę. Zapas obu pól grożnieńskich obliczają na ok. 100 miljonów tonn.

Kaukaz jest tylko częścią wielkiej i rozległej strefy ropnej, która przez wyspę Cze-leken (morze Kaspijskie) i Kraj Zakaspij ski ciągnie się do Fergany w Turkiestanie i ma połączenie z ropną strefą północnej Persji.

Uralska (mezozoiczna) strefa rosyjska obejmuje w granicach uralskiego i turgaj-skiego obwodu wielką przestrzeń (dwa razy większą niż obszar ropny Kalifornji), na której widoczne są wycieki ropne na powierzchni (ropa, gaz, kir). Północno-wschodnią częścią obszaru jest płasko-wzgórze przeduralskie, a południową część stanowi równina na północnym brzegu morza Kaspijskiego (rejon rzek Emby i Uralu). Na tej równinie są rozwinięte utwory postpliocenu, na plaskowzgórzu występują utwory różnego wieku geologicznego — od górnego pliocenu do środkowej jury (dog-ger). Ropę w ilościach przemysłowych otrzymano w rejonie Dossoru i Makatu w kilku poziomach.

W Rumunji eksploatacja ropnych pól odbywa się w czterech rejonach: Bacau, Bu zau, Prahowa i Dambovitza. W okręgu Bacau (w 1936 r. 0,5% wydobycia ropy w Rumunji) najstarszemi i więcej znanemi polami naftowani są Moinesti, Solonti, Ze-mes i inne o ogólnej produkcji 48 tys. tonn (w 1936 r.). Pola te czerpią ropę z poziomów fliszu, częściowo (wschodnie) są one położone na formacji solnej, występującej w wypiętrzeniach siodłowych, uważanych przez niektórych geologów (Murgoci) za słupy solne wydżwignięte z wielkiej głębokości.

W okręgu Buzau (0,6% wydobycia) ropa wydobywa się w utworach fliszowych miocenu i pliocenu. Jedynie wydajnem polem jest Arbanasi (50 tys. tonn), produkujące jednak coraz mniej (w 1921 r. z 46 otworów dało 90 tys. tonn).

Okrąg Prahowa obejmuje strefy tak fliszową, jak i podkarpacką. Najwięcej produktywne były dłuższy czas pola Bustenari na pograniczu fliszu i Podkarpacia, które jeszcze w r. 1906 dawało około 60% całej produkcji rumuńskiej. Bardzo produktywne były pola Campina i Poiana (ok. 20% ca-