Magazyn68501

281

KOMUNIKACJA

szcze i dziś jako konwencja petersburska z 22 lipca 1875 r.; w tymże roku dodany został regulamin, rewidowany później wielokrotnie. Biuro Międzynarodowe utworzone zostało w Bernie w r. 1868; od r. 1908 przyję^ta została nazwa Związku Telegraficznego. Komunikacją telefoniczną zajął się później regulamin zrewidowany; utworzony też został „Międzynarodowy Komitet doradczy do spraw komunikacji telefonicznych na wielką odległość“ (1924). Wszystkie te postanowienia zostały zastąpione przez wielką konwencję telekomunikacyjną, będą _wię_C wspólnie omówione w rozdziale VIII.

2. Kable podmorskie. Kable lądowe i podmorskie są przedmiotem umów zainteresowanych bezpośrednio państw. Ale stosunkowo wcześnie, bo w r. 1884 podpisana została w Paryżu (dnia 14 marca) konwencja ogolna w sprawie ochrony kabli podmorskich (wraz z protokółem podpisania oraz deklaracją interpretacyjną z 1 grudnia 1886 r.). Odnosi się ona tylko do kabli, wychodzących na ląd na terytorjum jednej ^z układających się stron i stanowi, że uszkodzenie kabla (poza obrębem wód te-rytorjalnych) rozmyślne lub z zawinionego niedbalstwa jest karalne niezależnie od odpowiedzialności cywilnej. Statki zakładające kabel winny się wystrzegać uszkodzenia innego kabla, który był wcześniej założony; wszystkie okręty obowiązują środki ostrożności zarówno względem statku telegraficznego, jak względem kabla; jeżeli statek poświęcił w tym celu kotwicę, sieć i t. p., ma prawo do odszkodowania od właściciela kabla. O możliwem uszkodzeniu kabla dowódca okrętu wojennego, który nieprawidłową czynność zauważył (lub okrętu specjalnie na ten cel wyznaczonego) czyni adnotację w papierach okrętowych statku podejrzanego i sporządza protokół; właściwym sądem jest sąd państwa, do którego statek należy, stosuje on krajowe prawo materjalne 1 procesowe i według tegoż prawa ocenia moc dowodową adnotacji i protokółu.

VIII. Międzynarodowe prawo radiotelegraficzne i radiotelefoniczne. Związek tele-komunikacyj ny.

Przesyłanie telegramów i dźwięków mowy bez użycia przewodów (fale Hertza) stanowi komunikację międzynarodową, gdy jest skierowane z jednego państwa do drugiego, albo do okrętu płynącego pod banderą innego państwa, albo z okrętu jednego do okrętu drugiego państwa. Stawia ono przed prawem międzynarodowem ogromne trudności. Fale elektromagnetyczne nie zatrzymują się na granicy państwa, lecz przenikają w przestrzeń należącą do obcych państw; mogą zaburzać tam komunikacje telegraficzne, telefoniczne i radjowe; mogą służyć celom wrogim, zagrażać poważnie interesom państw; z drugiej strony postęp techniczny pozwala kontrolować i utrudniać, jeśli nie uniemożliwiać te wrogie działania, a także przez porozumienie uniknąć wzajemnego zakłócania. Dlatego też w tej dziedzinie unormowanie przez umowy międzynarodowe jest bezwzględnie konieczne. Pierwszą umowę (nie liczymy aktu końcowego konferencji berlińskiej z 13 sierpnia 1903 r., który miał znaczenie przygotowawcze) tworzy konwencja radjotelegraficzna berlińska z 3 listopada 1906 r., zrewidowana w r. 1912 (Londyn) i 1927 r. (Waszyngton). Miała ona za przedmiot jedynie komunikacje między stacjami nadbrzeżnemi a okrętami na otwartem morzu; rozciągnęła główne postanowienia konwencji telegraficznej petersburskiej na komunikacje radjo-telegraficzne; przewidywała perjodyczne konferencje państw i utworzenie międzynarodowego biura. W r. 1912 wprowadzono obowiązek komunikacji między okrętami; regulamin zawarł postanowienia techniczne. Czynności stałego organu powierzono Międzynarodowemu Biuru Związku Telegraficznego, które podzielono na dwie sekcje: telegraficzną i radjotelegraficzną.

Już podczas konferencji pokojowej w r. 1919 uznawano konieczność przystosowania umów do postępu technicznego: z inicjatywą wystąpiły Stany Zjednoczone Ameryki i narada przedwstępna Głównych Mocarstw Sprzymierzonych (Waszyngton 1920) opracowała nawet projekt Światowego Związku Komunikacyj Elektrycznych; jednak dopiero w 12 lat później, 9 i 10 grudnia 1932 r. w Madrycie została podpisana konwencja, która barbarzyńską grecko-łacińską nazwą telekomunikacji objęła wszystkie te rodzaje komunikacyj.

Konwencja tworzy Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny, który zastępuje Związek Telegraficzny; sama konwencja w stosunkach między należącemi do niej państwami zastępuje wszystkie konwencje telegraficzne i radjotelegraficzne oraz do-

19

Bncyklopedja nauk politycznych.