WSP J POLM145

GATUNKOWE WZORCE WYPOWIEDZI

STANISŁAW GAJDA •itunek jako konwencja kulturowo-ięzykowa. - Zarys dziejów refleksji genologicznej. - Wzo--££C językowy a komunikacja językowa. - Gatunkowa systematyzacja tekstów. - Bibliografia

Gatunek jako konwencja kulturowo-językowa

Warunek wypowiedzi to kulturowo i historycznie ukształtowany oraz ujęty - społeczne konwencje sposób językowego komunikowania się; wzorzec rganizacji tekstu. Wtórnie termin ten oznacza także zbiór tekstów, w których określony wzorzec jest realizowany, aktualizowany. Wysoki stopień konwencjonalizacji (czasami rytualności) ludzkich działań dotyczy także zachowań językowych.

Postać konkretnego tekstu w pierwszej kolejności zależy od wyboru -w kontekście określonej sytuacji kulturowej i komunikacyjnej - na przykład języka potocznego i gatunku listu. Wybór ten wiąże się z przyjętą koncepcją wypowiedzi. W dalszej kolejności o występowaniu w tekście konkretnych środków wyrazowych i gramatycznych decydują okoliczności aktu komunikacji.

Ukształtowanie językowe na przykład listu zależ)- więc m.in. od intencji nadawcy, jego stosunku do odbiorcy, tematu czy tematów wypowiedzi itp. Nie znaczy to, że brak miejsca na twórczą postawę autora. Zarówno jednak ta determinacja funkcjonalna, jak i swoboda piszącego są ograniczone normami języka potocznego i wzorcem gatunkowym listu.

Gatunek należy do obszaru konwencji kulturowych (obejmujących również pewne reguły językowe) i istnieje jako pewna całość - wzorzec. Wzorzec ten zawiera nie tylko kategorie formalnojęzykowe, ale także dotyczące poznania (kognitywne) - mniej lub bardziej uporządkowany obraz świata