Magazyn65201

348

KONKORDAT

mu je sprawy z tym przedmiotem związane, jak w sprawie postępowania władz szkolnych przy mianowaniu nauczycieli religji, w sprawie misji kanonicznej duchowieństwa parafjalnego, wynagrodzenia duszpasterzy za naukę religji w publicznych szkołach powszechnych, zawodowych kwalifikacji nauczycielskich i t. d.

Artykuł XIV ustanawia wyjątek od zasady wypowiedzianej w art. I o swobodnej administracji majątku kościelnego, a mianowicie: o ile dobra, należące do Kościoła mogą być przedmiotem aktu władzy państwowej, zmieniającego ich przeznaczenie tylko za zgodą władzy duchownej, to w przewidzianych przez ustawodawstwo wypadkach wywłaszczenia dla celów dobra publicznego, jak regulacja dróg i rzek, obrona Państwa i t. p. zgoda taka nie jest wymagana.

Zmiana przeznaczenia nieruchomości i ruchomości, przeznaczonych wyłącznie dla służby bożej może być dokonana aktem prawnym, w każdym razie dopiero po uprzedniem odjęciu im przez władzę kościelną charakteru rzeczy poświęcanych.

Artykułem tym uchyla k. ograniczenia państw zaborczych, uzależniające budowę lub odnowienie kościołów i kaplic od zezwolenia władz państwowych, stanowiąc, że prace te mają być wykonywane zgodnie z technicznemi i artystycznemi przepisami ustaw o budowie gmachów i konserwacji zabytków.

W porozumieniu z właściwym ministrem powołują biskupi każdej djecezji komisje mieszane dla ochrony zabytków sztuki i kultury, znajdujących* się w kościołach i lokalach kościelnych, zapewniając przez to należyte traktowanie tych zabytków historycznych i dziel sztuki. Szczegółowe przepisy o utworzeniu, składzie i zakresie działania tych komisyj konserwatorskich do opieki nad zabytkami kościelnemi zawiera rozporządzenie ministerjalne z 19. XII. 1925 r. (Dz. U. R. P. Nr. 6, poz. 35 z r. 1926).

Artykuł XV stanowi obowiązek opodatkowania dochodów i majątku duchownych, oraz osób prawnych kościelnych i zakonnych na równi z osobami i majątkiem obywateli Rzeczypospolitej i osób prawnych świeckich, zwalniając od podatków pewne przedmioty majątkowe osób prawnych, z których dochody są przeznaczone na cele kultu religijnego i nie służą na utrzymanie kleru.

Pomieszczenia i lokale urzędowe bi skupów i duchowieństwa parafjalnego są zrównane pod względem opodatkowania z pomieszczeniami urzędowemi funkcjo-narj uszów państwowych i lokalami insty-tucyj państwowych. Postanowienia powyższe znalazły swój wyraz w ustawie z 2. VIII. 1926 r. (Dz. U. R. P. Nr. 94, poz. 550) o podatku od lokali oraz w szeregu rozporządzeń i okólników Ministerstwa Skarbu.

Prawo Kościoła swobodnej administracji majątkowej zapewnione według prawa kanonicznego w art. I, przysługuje polskim osobom prawnym kościelnym i zakonnym na równi ze świeckiemi osobami prawnemi. Przepisy artykułu XVI oznaczają zniesienie ograniczeń ustawodawstwa państw zaborczych w dziedzinie majątkowej, oraz postanawiają, że wyżej wymienione osoby prawne mają prawo stawania przed wszelkiemi instytucjami i władzami państwowemi dla obrony swych praw cywilnych. W wykonaniu tego postanowienia Rada Ministrów wydała rozporządzenie z 16. XII. 1925 r. (Dz. U. R. P. Nr. 127, poz. 904) o uchyleniu obowiązku Prokurator j i Generalnej zastępowania majątków kościelnych, a Ministerstwo Sprawiedliwości w komunikacie z dn. 15. V. 1926 r. (Dzienik Urzędowy Min. Sprawiedliwości Nr. 10) w porozumieniu ze zjazdem biskupów polskich wyjaśniło, że do zawierania aktów prawnych, dotyczących majątku kościelnego są uprawnieni: 1) dla całej djecezji — ordynarjusz, lub osoba przez niego upoważniona, 2) dla zakonów — prowincjał, lub osoba przez niego delegowana. Ministerstwo zamieściło prócz tego wyciąg z prawa kanonicznego o osobach prawnych kościelnych i zakonnych.

Tenże artykuł stanowi w końcowym ustępie kryterjum dla oceny, które osoby prawne kościelne i zakonne mają być uważane jako polskie.

Ustawa konstytucyjna z 1921 r. w art. XIII pozostawia uznanym związkom religijnym posiadanie i używanie zakładów dla celów wyznaniowych, do jakich należy zaliczyć i cmentarze. Artykuł XVII konkordatu przyznaje osobom prawnym kościelnym i zakonnym prawo zakładania, posiadania 1 zarządzania według prawa kanonicznego i zgodnie z powszechnem prawem państwowem cmentarzy, przeznaczonych do grzebania katolików. Prawo państwowe, a mianowicie ustawa z dn. 17. III. 1932 r.