Magazyn66401

360

KONSULARNE PRAWO

dowym, obywatelom państwa wysyłającego. Wyjątek stanowią wszelkie podatki, obciążające ich majątek, ulokowany w handlu, przemyśle i t. p., znajdującym się na tery-torjum państwa przyjmującego. W sprawie składania zeznań w charakterze świadków przed władzami kraju przyjmującego konwencje ustaliły regułę, że wszyscy funkcjo-narjusze konsularni są do tego zobowiązani. Natomiast pismo zapraszające (nie zwyczajne wezwanie) do stawienia się nie może zawierać zagrożenia jakiemikolwiek sankcjami karnemi; poza tern, w konwencjach przewidziane są różne jeszcze dalej idące prerogatywy na rzecz funkcjonarjuszów konsularnych zawodowych względnie honorowych, o ile oni są obywatelami państwa wysyłającego. — Do tych prerogatyw należą np. możność odłożenia terminu stawiennictwa czy to z powodu choroby, czy z niecierpiących zwłoki spraw służbowych; złożenie zeznania przed delegatem władzy w lokalu konsulatu lub w formie pisemnego oświadczenia. Wszelkie trudności ewentualnie z tych powodów wynikające mogą być załatwione tylko w drodze dyplomatycznej, stosownie do zasady, że konsulaty pozostają pod urzędową opieką przedstawicieli dyplomatycznych akredytowanych w danem państwie.

4. Czynności konsulów, a) Opieka nad obywatelami. Konkretnym wyrazem pierwotnego i zasadniczego zadania konsulów i wogóle instytucji konsularnej są szerokie ich kompetencje w dziedzinie opieki nad obywatelami swego państwa. Polska ustawa konsularna określa wyraźnie te funkcje opiekuńcze w art. 15, wkładając na konsulów obowiązek bronienia praw, mienia i interesów obywateli polskich. Późniejsze rozporządzenia M. S. Z. nakazują konsulom bronić ich zagrożonych lub naruszonych interesów „w każdym wypadku", gdy otrzymali o tern wiadomość, choćby nawet poszkodowany tego nie żądał, a konwencje zawarte przez Polskę upoważniają konsulów zwracać się do wszelkich władz w swym okręgu celem uzyskania wyjaśnień, a ewentualnie wystąpienia w obronie praw i interesów obywateli swego państwa, przysługujących im na podstawie prawa i zwyczajów międzynarodowych; o podjęciu i wyniku interwencji w sprawach zasadniczych winni konsulowie informować przedstawiciela dyplomatycznego swego kraju. W związku z roztaczaniem opieki, a z drugiej strony z żądaniem pewnych świadczeń, jak np. spełnianie obowiązku służby wojskowej, powinni konsulowie prowadzić rejestr obywateli polskich zamieszkałych w okręgu konsularnym. b) Sprawy gospodarcze. Do zasadniczych obowiązków konsulów Rzeczypospolitej według polskiej ustawy konsularnej (art. 22), należy zaznajamianie się ze stanem gospodarczym swego okręgu, składanie sprawozdań o wszelkich przejawach życia ekonomiczno-handlowego i finansowego, współdziałanie w nawiązywaniu stosunków gospodarczych z Rzecząpospolitą i wreszcie udzielanie na żądanie informa-cyj gospodarczych instytucjom i obywatelom polskim. Nawiązując do tych ramowych wskazań M. S. Z. określiło szczegóły (Dz. U. M. S. Z. Nr. 6 z 1933 r.) wykonania: 1) czynności handlowych, mających za zadanie wzmożenie i usprawnienie wymiany handlowej z Polską, a opartych na należycie przygotowanej inicjatywie, jak też na dokładnej akcji informacyjnej; 2) czynności propagandowych, polegających na zaznajamianiu miejscowych sfer gospodarczych i prasy z życiem gospodarczem Polski i jej wytwórczością, a równocześnie prostowaniu mylnych i często tendencyjnych gospodarczych o niej opinij, na organizowaniu udziału Polski w targach i wystawach i popularyzowaniu takichże imprez w Polsce, na propagowaniu polskich portów, linij żeglugowych i powietrznych i t. d.; 3) czynności sprawozdawczych, obejmujących sprawozdania: bieżące, jako doraźne komunikowanie faktów, syntetyczne, dające głębszą analizę ważniejszych zagadnień, i p>erjo-dyczne, jak też i monografje towarowe, opracowywane tylko na zlecenie M. S. Z. c) Sprawy prażone i administracyjne. Polska ustawa konsularna przewiduje szereg uprawnień, które w praktyce konsulowie wykonywują w ramach umów i zwyczajów międzynarodowych. W sprawach spadkowych i w dziedzinie opieki i kurateli konsulowie pełnią z mocy samego prawa funkcje sądownictwa niespornego i zastępują osoby uprawnione do spadku, o ile te są nieobecne i nie ustanowiły zastępców. Niektóre konwencje zawarte przez Polskę (np. z Łotwą, Estonją i Z. S. R. R.) przyznają konsulom prawo zabezpieczenia, administracji i likwidacji mienia spadkowego ruchomego; natomiast inne konwencje (np. zawarte z Francją, Włochami, Węgrami, Rumunją i Bułgarją) stypulują, że mienie