Magazyn67201

368

KONTROLA PAŃSTWA

ona dokonana najrychlej, po dokonaniu wydatków lub pobraniu dochodów (ust. art. 7). Kontrola obrotów kasowych wykonywana jest w całości, innych działów — urywkowo.

Prawo badania gospodarki finansowej, odnośnych ksiąg, rachunków, aktów i wszelkich dokumentów jest delegatom K. P. ustawowo zastrzeżone; tak samo prawo otrzymania wyjaśnień od kontrolowanych jednostek (ust. art. 9).

Instrukcje o sposobie wykonania kontroli wydaje prezes N. I. K w porozumieniu z ministrami, stosownie do uchwalonych przez kolegjum N. I. K. zasad (ust. art. 10 i 21).

Ogólna .nstrukcja Prezesa N. I. K. z u. XI. 1922 Mon. Pol. Nr. 267, zawiera ogólne przepisy, stosowane przy wszelk.ch czynnościach kontrolnych, dokony wanych przez K P. a obowiązujące władze i urzędy państwowe oraz związki prawno-publiczne z mocy art. 11 ust.

Specjalne instrukcje dotyczą gospodarki wojskowej. kolejowej, przedsiębiorstw podlegających Min. Przem. 1 Handlu, budowy państwowych kolei żelaznych, kas kolejowych, poczt i telegrafów, wymiarów podatków bezpośrednich, urzędów celnych i Dyrekcji ceł.

Wyniki kontroli, które dowodzą braków, nieprawidłowości, złej gospodarki lub działań nacechowanych brakiem troski o dobro publiczne, a połączonych ze stratą, lub mogących wywołać stratę dla Skarbu Państwa, powodują, że K. P. (z reguły po powzięciu uchwały przez kolegjum departamentu lub Izby okręgowej) zawiadamia o tern właściwą władzę w celu usunięcia nadużyć, wad i braków. Nadto K. P. ma prawo żądania zawieszenia w czynnościach odnośnych funkcjonarjuszów i pociągnięcia winnych do odpowiedzialności osobistej i materjalnej (ust. art. 13). Wydane przez K. P. zarządzenia winny być przez władze ściśle wykonane i o tern K. P. uwiadomiona, inaczej K. P. zwraca się do przełożonej władzy kontrolowanych, żądając pociągnięcia winnych do odpowiedzialności dyscyplinarnej (ust. art. u). W każdym wypadku w braku posłuchu, znajdzie to wyraz w Sprawozdaniu K. P., a ewentualnie w dyskusji Sejmowej.

Pokrycia i zabezpieczenia strat żąda K. P. obowiązkowo, gdy straty te zostały przy kontroli wy kryte i ustalone, czuwa też K. P. nad wykonaniem tego żądania (ust. art. 13)

Sprawozdania ze swoich czynności kontrolnych, dokonanych w minionym okresie budżetowym, przedstawia prezes N. I. K. najpóźniej w 6 miesięcy po upływie okresu budżetowego Prezydentowi R. P., Sejmowi i Senatowi, a odpisu jego udziela Prezesowi Rady Ministrów i Ministrowi Skarbu (ust. art. 8).

Uwagi o wykonaniu budżetu za okres ubiegły z wnioskiem o udzielenie lub odmówienie Rządowi absolutorjum, przedstawia N. I. K. powyższym organom najpóźniej w 6 miesięcy od dnia otrzymania zamknięcia rachunków od Ministerstwa Skarbu (ust. art. 7).

Wypadki szczególniejszej wagi lub nie cierpiące zwłoki uprawniają N. I. K. niezależnie od rocznych sprawozdań i uwag, do złożenia osobnego sprawozdania osobom wyżej wymienionym (ust. art. 8).

Treść sprawozdań, ani ich układ nie są dotąd ustalone. Zawierają one informacje

0    działalności K. P. jako władzy, a nadto winny dostarczyć materjału poważnego

1    umiejętnie wybranego do oceny gospodarki państwowej przez Izby ustawodawcze, prasę i opinję. Jawność tej publikacji jest jednym z zasadniczych warunków poprawy. Z tego powodu zaprzestanie druku sprawozdań (od r. 1929/30) a zadawalanie się powielanym rękopisem, który w dodatku udzielany bywa nielicznym instytucjom spotyka się z krytyką.

Źródła prawne: Konstytucja z dn. 23. IV. 1935 r. Dz. U. R. P. 30/227, art. 77 i ust. z dn. 3. VI. 1921 r. Dz. U. R. P. 51/314 o kontroli państwowej, opartej jeszcze o Konstytucję marcową z dn. 17. III. 1921 roku, lecz przez Konstytucję kwietniową nie uchylona, a dotąd (1938) z małemi wyjątkami obowiązująca.

Literatura: Bielak: Teoretyczne podstawy formalnej strony gospodarki państwowej. Warszawa 1936. — DubieńsM: Stanowisko Ministra Skarbu przy ustaleniu i wykonywaniu budietu. Warszawa 1929. — GrodyńaM: Zasady gospodarstwa budietowego. Kraków 1932.    — Komornicki: Ustrój pań

stwowy Polski. Wilno 1937. —■ Kurowski: Zadania Kontroli Państwa. Wilno 1934. — Mar ci: Le conlrole des finances en France et A Vitranger. Paris 1928. — Rugieunes: Kontrola Państwowa. Warszawa 1937„— Samorski: Z zagadnień Kontroli Państwa. Warszawa 1927. — Wetnfeld: SkarbowolÓ Polska. Warszawa 1933—1935. — Wróblewski 8t.: Przemówienie w Komisji budietowej Sejmu w dniu 28. XII. 1929. „Ruch prawniczy" * Poznań 1927. — Żamowski: Organizacja Kontroli Państwa we Francji, Bdgji_y Włoszech, Czechosłowacji» Austrjtt Niemczech_t Rosji i w Polsce. Warszawa 1926.

I. Welnfeld.