Magazyn69801

394

łącznie z Indyj Zachodnich. Indje Zachodnie są też ojczyzną u nas mało znanej, a bardzo rozpowszechnionej w Ameryce i w An-glji przyprawy, zwanej pieprzem ka-j e ń s k i m albo hiszpańskim, będącej owocem (strąkiem) rośliny zbliżonej do popularnej u nas papryki. Ta ostatnia jest strąkiem rośliny Capsicum annuum pochodzącej podobnie jak pieprz kajeński z Ameryki Centralnej, powszechnie jednak uprawianej i w Europie, zwłaszcza na Węgrzech, w Hiszpanji, we Francji, we Włoszech i t. d. Uprawa tej rośliny możliwa jest zresztą i w cieplejszych, od wiatrów zasłoniętych okolicach Polski.

W smaku piekąca, wonna gałka muszkatułowa jest owocem (orzechem) drzewa muszkatowego, rosnącego na wyspach archipelagu malajskiego. Jakość owocu jest proporcjonalna do jego wielkości, przyczem średnica dobrych gatunków dochodzi do 3 cm, a sam owoc odznacza się kolorem szarobrunatnym z białym nalotem. Orzech drzewa muszkatowego w stanie naturalnym jest otoczony mięsistą pomarańczową osłonką, która również została wprowadzona do handlu jako przyprawa pod nazwą kwiatu muszkatuło-w e g o, sprzedawanego pod postacią rogowych kawałków koloru pomarańczowego, bądź w proszku (najczęściej silnie zafałszowanego).

Bardzo popularna przyprawa aromatyczna zwana w a n i 1 j ą jest osuszonym strąkiem liany Vanilia planifolia Andreus, pochodzącej ze wschodnich wybrzeży Meksyku, dziś już jednak rozpowszechnionej w wielu krajach tropikalnych, zwłaszcza na wyspach: Reunion, Mauritius, Seyszele, Cejlon, Jawa i Tahiti. Silny zapach (występujący dopiero po wysuszeniu owocu), owoc ten zawdzięcza alkaloidowi anilinie w dobrych gatunkach, występującej w ilości do 4% składu. Najlepsze gatunki pochodzą z Meksyku i z Bourbon (Reunion). Druga z popularnych przypraw aromatycznych — gwoździk jest niedorozwiniętym pączkiem kwiatowym drzewa gwoździkowego rosnącego na Molukkach, w Zanzibarze (w Afryce) oraz w Indjach — zarówno Zachodnich jak i Wschodnich. Najlepszych gatunków gwoździków dostarczają Molukki i zarówno antylskie jak i zanzibarskie gatunki, do nas najczęściej sprowadzane, ustępują im znacznie jakością.

KORZENIE

Do korzeni wonnych należy jeszcze i m-b i r, jedyna z przypraw zasługujących na nazwę korzenia, stanowi ona bowiem część podziemną rośliny Zingilber Zerumbet rozpowszechnionej w Azji monsunowej. Najbardziej ceniony jest imbir bengalski i cej-loński. Mniej cenionych gatunków dostarczają Chiny i Afryka. Równie szeroko znana wonno-smakowa przyprawa zwana cynamonem jest wysuszoną korą zdjętą z gałęzi drzewa rodzaju Cinnatnonum, bardzo rozpowszechnionego w Azji południowo-wschodniej. Najlepsze (jasne i bardzo cienkie) gatunki pochodzą z Cejlonu, największych wszakże ilości dostarczają Chiny i Indje Holenderskie. Spotykany w handlu kwiat cynamonowy jest suszem przekwitłych pączków kwiatowych drzewa cynamonowego. Produkują go głównie Chiny.

Oprócz wymienionych tu najpopularniejszych korzeni egzotycznych, w użyciu znajduje się jeszcze wiele części rozmaitych roślin bądź dziko rosnących, bądź specjalnie hodowanych w Europie. Z pośród nich na uwagę zasługują: szafran, który jest suszem kwiatów rośliny Crocus sativus uprawianej na wielką skalę w Austrji (najlepsze gatunki), we Francji, w Hiszpanji i Turcji (liche gatunki), rosnącej zresztą i u nas w stanie dzikim dotąd jednak nie wykorzystywanej oraz bobkowe liście, będące liśćmi drzewa wawrzynowego, rozpowszechnionego w basenie śródziemnomorskim. Z innych przypraw roślinnych i u nas rosnących w stanie dzikim, lecz bądź zupełnie, bądź w małym stopniu wykorzystywanych, wymienić należy: tatarak (kłącze wodnej byliny Acorus colomus), majeranek (Origanum wajerana), szałwię muszkatułową, koper, kminek, anyż, kolender, tymia-n e k (Thymus vulgaris), cząber, (Satu-rea hortensis), h y z o p, (Hyssopus officina-lis) i in. Przyprawy te są nasionami bądź liśćmi ziół, a znajdują zastosowanie głównie w cukiernictwie oraz przy wyrobie wódek i likierów. Prawie ze wszystkich korzeni bywają sporządzane ekstrakty i olejki.

Wartość przywożonych rok rocznie do Polski k. waha się około 2 ooo ooo zł, z czego najwięcej (około 40%) przypada na pieprz, następnie na wanilję (18%), cynamon (13%) i angielskie ziele (13%).

Włodzimierz Kowalski.