Magazyn66101

457

KRZYŻANOWSKI WITOLD — KSENOFONT

Krzyżanowski Witold.

K., ekonomista polski, urodził się w Krakowie 13. XII. 1897 r. Ukończył gimnazjum św. Anny w Krakowie, poczem odbywał stu-dja wyższe w Uniwersytecie Jagiellońskim i w Yale Uniwersity w New Haven w Stanach Zjednoczonych. Habilitował się w 1928 roku jako docent ekonomji politycznej na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. W 1928 r. przeniósł habilitację na Uniwersytet Warszawski, w r. 1929 został profesorem ekonomji politycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W latach 1933/4; ¹934/5 był dziekanem wydziału prawa 1 nauk społeczno-ekonomicznych K. U. w Lublinie; jest przewodniczącym sekcji nauk społeczno-prawnych Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, oraz przewodniczącym grupy chełmsko-wołyńskiej Komisji Naukowych Badań Ziem Wschodnich.

Ważniejsze prace: Najwyższa Izba Gospodarcza. 1922. — Organizacja zakładów Forda. 1926. — Ekspansja Kapitałów Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. 1927. — Lokalizacja przemysłu. 1927. — Literaturę of the location of industries. 1927. — Terytorjalne rozmieszczenie przemysłu. 1928. — Parlamentaryzm gospodarczy. 1928. — Teoretyczna możliwość stabilizacji siły kupna pieniądza. 1929. — Racjonalizacja i kartelizacja. 1930. — Polityka ekonomiczna faszyzmu. 1933. — Inflacja długów w Polsce. 1936. — O zdrowe podstawy kapitalizacji w Polsce. 1936. — Finansowanie wojny współczesnej. 1938.

Ksenofont.

Grecki historyk, pisarz-ekonomista i wódz, urodzony w Atenach około roku 430 przed Chr. Najpierw brał udział w wojnie pelo-poneskiej, później zaciągnął się jako ochotnik do wojsk spartańskich, wspomagających księcia perskiego Cyrusa Młodszego w jego walce o tron z Artakserksesem Młodszym. Po porażce i śmierci Cyrusa na polach Kunaksa (401 r. przed Chr.) K. wybrany na dowódcę 10 tys. wojsk spartańskich, ocalałych w bitwie, zorganizował je i mimo bardzo trudnych warunków doprowadził do Chrysopolis (miasto, położone naprzeciw Bizancjum). K. przedstawił wyprawę Cyrusa Młodszego oraz powrót wojsk spartańskich w swej książce „Ana-basis“ (napis, w 1. 379—371), posiadającej wielką wartość historyczną. Następnie K. przeszedł na służbę króla Tracji Sent-hesa a później wodza spartańskiego Thim-brona, prowadzącego wojnę z perskimi satrapami Pharnabuzusem i Tissaphernesem. Koło r. 394 K. powrócił do Grecji z królem spartańskim Agesilausem po jego wyprawie przeciwko Persom. K. po swym powrocie walczył przeciwko własnej ojczyźnie po stronie Sparty, za co jako zdrajca został skazany na wygnanie. Osiedlił się w Skillucie (małe miasteczko koło Olimpu), skąd w r. 371 przed Chr. wypędzony przez Eleańczyków udał się do Koryntu, gdzie zmarł koło r. 355.

Jako pisarz odznaczał się K. prostym i ładnym stylem, który znalazł wielu naśladowców. Jego dzieła historyczne ze względu na przedstawienie całego szeregu wydarzeń z okresu, w którym żył, posiadają wielkie znaczenie dla poznania życia greckiego.

Działalność literacka i naukowa K. jest bardzo rozległa. Poza „Anabasis" napisał K.: „Apomnemoneumata“ (4 księgi), znane bardziej pod tytułem „Memorabilia Socratis"; przedstawiając w tej książce so-kratesowską naukę, podaje właściwie swoje poglądy; „Cyropaedia", gdzie opisał życie Cyrusa Starszego, zarazem przedstawiając swe poglądy na najlepszą jego zdaniem formę i metodę rządzenia, oraz sztukę dowodzenia i prowadzenia wojny; „Symposium" (Uczta), „Hellenica“ (nap. koło r. 362), stanowiące jedyne źródło dla badania okresu 411—362 historji greckiej. Ponadto K. napisał wiele mniejszych dzieł: „Oecono-mica", będące opisem zarządzania domem i gospodarstwem, zasługuje na uwagę z tego względu, że K. wprowadził termin „ekonomika" dla określenia nauki o gospodarstwie domowem. W rozprawce o „Dochodach Aten" podaje sposoby spowodowania pomyślności gospodarczej Aten i zapewnienia temu państwu przewagi politycznej i ekonomicznej. Wśród różnych zaleceń K. radzi prowadzić politykę przyciągania cudzoziemców oraz bardzo intensywnego eksploatowania kopalń srebra Laurium na rachunek państwa. Na uwagę zasługuje zdanie K., że zwiększenie ilości złota spowoduje spadek jego ceny w stosunku do srebra. Natomiast twierdzenie to nie odnosi się do srebra; K. traktuje je jako pieniądz, dobro

30

Encyklopedia nauk politycznych.