Magazyn6S101

527

HALLER JÓZEF — HAMICI

Haller Józef.

H., generał polski, urodził się 13. VIII. 1873 r. w Jurczycach pod Krakowem. Ukończył techniczną akademję wojskową w Wiedniu, poczem służył w wojsku austrjackiem jako oficer artylerji. Służbę wojskową opuścił w stopniu kapitana w 1912 r., poświęcając się pracy społecznej. Pracował wtedy w organizacjach sokolskich i harcerskich, utrzymując żywy kontakt z wojskowemi organizacjami niepodległościowemu Po wybuchu wojny stanął jako komendant na czele Legjonu Wschodniego, a po jego rozwiązaniu we wrześniu 1914 r. objął dowództwo 3-go pułku Legjo-nów, a następnie komendę II Brygady, t. z w. Żelaznej Brygady, która odznaczyła się zwłaszcza w bojach, toczonych z wojskami rosyjskiemi w Karpatach. Po zawarciu pokoju brzeskiego H. wystąpił czynnie przeciwko Państwom Centralnym. W nocy z 15 na 16. II. 1918 r. wyruszył ze wsi Ra-rańcza na Bukowinie na drugą stronę frontu. Udało mu się wszakże przeprowadzić przez okopy austrjackie tylko część II Brygady, głównie piechotę w liczbie około 2 000 ludzi. Reszta ponad 3 500 ludzi została otoczona, wzięta do niewoli i internowana w Huszt. H. tymczaisem połączył się w Sorokach nad Dniestrem w Besarabji z drugim korpusem polskim, dowodzonym przez generała Stankiewicza. W myśl układu, zawartego z rządem ukraińskim, wojska te miały się udać do Czernihowszczyzny i tam urządzić swą bazę organizacyjną. Naczelną komendę objął H. jako generał Mazowiecki. W trakcie pochodu wojska H. zostały zaatakowane przez Niemców pod Kaniowem 11. V. 19*8 r. Po dzielnej obronie i zadaniu Niemcom ciężkich strat korpus musiał się poddać. Połowa korpusu zdołała się wszakże przebić przez otaczające wojska niemieckie. Sam H. przedostał się przez Kijów, Moskwę i Murman do Paryża, dokąd przybył 13 VII. 1918 r., a 17. VII. został dokooptowany jako członek Komitetu Narodowego Polskiego i objął stanowisko przewodniczącego wydziału wojskowego Komitetu. 4. X. został H. mianowany wodzem naczelnym wojsk polskich, walczących we Francji. W kwietniu 1919 ^r- H. powrócił do Polski na czele blisko ioo-tysięcznej armji „blękit-nej“, zorganizowanej przez siebie we Francji. Armja ..błękitna" wzięła natychmiast udział w wojnie na froncie ukraińskim i przyspieszyła oraz ułatwiła oswobodzenie Lwowa i Małopolski Wschodniej. Z początkiem 1920 r. H. na czele wojsk polskich zajął w imieniu Rzeczypospolitej Pomorze. Podczas najazdu bolszewickiego H. zorganizował armję ochotniczą, a 31. VII. 1920 r. objął dowództwo frontu północno-wschodniego. Po wojnie był inspektorem artylerji, piastując przejściowo mandat poselski do II Sejmu. Po wypadkach majowych 1926 r. przeszedł w stan spoczynku.

Literatura:    Bagiński Henryk: Wojsko polskie na Wschodzie.

Warszawa 1921. — Dwa lata bojów II Brygady Legjonów polskich. Piotrków 1916. — Lipiński Wacław: Walka zbrojna o niepodległość Polski. Warszawa 1935. — Polska Armja Błękitna. Poznań 1929. — Barańcza. Warszawa 1933. — Seyda Mavjan: Polska na przełomie dziejów. Dokumenty i fakty. Poznań 1927—1931. — SłerodiiaW Józef: Armja polska we Francji. Warszawa 1929. — Zarys historji wojennej pułków polskich. 3 pułk piechoty Legjonów. Warszawa 1930.

Hamici.

Nazwą h. określa się grupę ludów jasno-skórych, zamieszkujących, obok semitów i murzynów, Afrykę północną i wschodnią do równika. Naj liczebniejszą wśród nich grupę stanowią Berberowie, w starożytności znani już jako Libijczycy. Zamieszkują oni kraje Atlasu, głównie Marokko i Algerję, gdzie noszą nazwę Kabylów, oraz Tunis, gdzie zwą się Żuawami. Do grupy tej zalicza się także mieszkańców Sahary, Tuare-gów i Tibbu. Poza Berberami h. są: staroegipcjanie zwani fellahami, większość mieszkańców Abisynji i Afryki wschodniej, jak Galla, Somali, Danakil, Massai, Bedża i in., a także panujące nad rolniczą ludnością murzyńską pasterskie ludy Wahima, osiadłe nad 'eziorami wschod-nio-afrykańskiemi oraz ludy Fulbe, zamieszkujące sporadycznie Afrykę środkową od Senegalu do Darfuru. Znaczną domieszkę krwi hamickiej posiadają również niektóre z ludów murzyńskich, nadewszystko zaś Hotentoci i Haussa.

H. mają skórę najczęściej jasno-żółtą, czasem czerwonawą, na pograniczu zetknięcia z murzynami jednak znacznie niż na północy ciemniejszą. Odznaczają się smukło-ścią i wzrostem naogół wysokim, u Wahi-mów wynoszącym średnio 180 cm, przyczem nierzadko mężczyźni dorastają tam od 200—220 cm wysokości. Stosunkowo najniżsi wśród h. są Berberowie. W krajach Atlasu oraz w Afryce wschodniej h. trudnią