Magazyn66101

347

POLITYCZNA STATYSTYKA

w Stanach Zjednoczonych, konserwatystów i liberałów w Anglji.

Stosunki polityczne w innych krajach wykazują znacznie większe rozbicie społeczeństwa na stronnictwa polityczne. Ilość tych stronnictw jest większa lub mniejsza, ulegając dość znacznym wahaniom. Przed statystykiem staje wtedy problem trudny znalezienia więzi porównawczej pomiędzy dwoma lub więcej okresami politycznemi.

Najbardziej spotykanemi danemi statystyki politycznej są statystyki wyborów.

Prawie wszystkie roczniki statystyczne państw i jednostek samorządowych posiadają rozdziały, zawierające wyniki wyborów do władz. Wyniki te często następnie ogłaszane są w osobnych szczegółowych publikacjach. W Polsce szczegółowe publikacje Głównego Urzędu Statystycznego dotychczas ogłoszone obejmują: i) wyniki wyborów do Sejmu Ustawodawczego w dniu 26 stycznia 1919 (tom II Miesięcznika Statystycznego z 1920); 2) wyniki wyborów do Sejmu i Senatu z dnia 5 i 12 listopada 1922 (tom VIII Statystyki Polski z 1926); 3) wyniki wyborów do Sejmu i Senatu z dnia 4 i 11 marca 1928 (tom X Statystyki Polski z 1930); 4) wyniki wyborów do Sejmu i Senatu z dnia 16 i 23 listopada 1930 (Serja C, zesz. 4 Statystyki Polski z 1935). Wyniki ostatnich wyborów w 1935 i 1938 dotychczas nie zostały ogłoszone w szczegó-łowem zestawieniu. Ogólne wyniki podane były tylko na łamach prasy oraz w ujęciu statystycznem w Małym Roczniku Statystycznym i w Wiadomościach Statystycznych (zesz. 9, 1939).

Wyniki wyborów do ciał samorządowych w Polsce nie są dotychczas centralnie zestawiane dla całej Polski. W rocznikach statystycznych niektórych miast i innych związków samorządowych znajdujemy wyniki wyborów dla danych związków samorządowych.

Układ statystyki wyborczej w dużej mierze zależny jest od ordynacji wyborczej. Ostatnio obowiązująca ordynacja wyborcza do Sejmu i Senatu zerwała z dawnym systemem głosowania według stronnictw politycznych, przez co wyniki wyborów na podstawie tej ordynacji są w dużej mierze nieporównywalne z wynikami wyborów do poprzednich Sejmów i Senatów.

Statystyka wyborów przedewszystkiem podaje nam liczbę uprawnionych oraz liczbę

i odsetek głosujących. Dane te dla wyborów z lat 1922, 1928, 1930, 1935 i 1938 przedstawiają się w następujący sposób:
Glosujący w latach		Sejm	Senat
Liczba uprawnionych	1922	12 989	9094
w tysiącach	1928	14970	10 184
	1930	15 79i	IO 905
	1935	16 330	207
	1938	17 626
Stosunek głosujących	1922	67.9	61,5
do uprawnionych	1928	78,3	63.9
w %	1930	74.8	83.4
	1935	45.9	62,4
	1938	67.1	•

Dane dla wyborów z lat 1935 i 1938 nie są, jak zaznaczono, całkowicie porównywalne z danemi do poprzednich wyborów. W pozycji „stosunek głosujących do uprawnionych w dla lat 1935 i 1938 podano dla Sejmu — stosunek złożonych kartek do uprawnionych do głosowania, dla Senatu zaś — stosunek głosujących do uprawnionych w zgromadzeniach obwodowych.

Wynikiem wyborów jest odpowiedni skład polityczny ciał ustawodawczych. Skład polityczny naszych ciał ustawodawczych, wybieranych do 1935, przedstawiał się w następujący sposób:

POSŁOWIE I SENATOROWIE WEDŁUG KLUBÓW PARLAMENTARNYCH W LATACH 1920, 1923, 1928 i 1931.

Kluby parlamentarne	20.1. 1920	15.11. 1923	10. VI. 1928	i. iii. 1931
POSŁOWIE. Ogółem . .	395	444	444	444
Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem ....			122	247
Klub Pracy Konstytucyjnej	18	—	—
Zw. Ludowo-Narodowy (KI. Narodowy).....	7i	98	37	62
Narodowe Zjednoczenie Ludowe .........	71	__	__	_
KI. Chrześcijańsko-Narod. .		28	—	—
Zjednoczenie Mieszczańskie	13	—	—	—
Klub Chrzęść. Demokracji .	—	43	18	15
Polskie Str. Katolicko-Lu-dowe.........	5	_	—.
Klub Parłam. Posłów Chłops.	—-J	—	—	48
Polskie Stronnictwo Ludowe	108	7c	—	—
Klub Pul. Str. Lud. „Piast" .	—	—	21	—
Pol. Str. Lud. „Wyzwolenie"	—	48	40	—
KI. Stronnictwa Chłopskiego	—	—	26	—
Pol. Str. Ludowe — Lewica .	II	—	—	—
Str. Radykalno-Chłopskie .	2	4	—	—
Związek Chłopski.....	—	—	3	—