Magazyn6601

104

RODZAJ 88. Kopytnik [Asnrum Toubn.1.— Kwiaty obupłciowo. Ok wiat ubarwiony, słój ko waty lub dzwonkowaty, z gardzielą nagą, a krajem 3wrębnym i trwałym. Pręcików 12, na krążku nadjajnikowym; z nitkami krótkiemi i wolnemi; z główkami wszystkiemi zewnątrzwrotnemi, ze zwórką wybiegłą szydłowato. Jajnik 6komorowy, dólny; szyjka gruba; znamię 6dzielne. Torebka skórzasta, uwieńczona krajem okwiatu, 6komorowa, pękająca nieumiarowo. Nasion w komorach niewiele, z jednej strony wypukłych a z drugiój wklęsłych; z białkiem rogowatóm; a rostkiem dolnym.

Gat. 1. K. pospolity fA. europaeum Lin.]. W. t. 208.— Ziele wieloletnie; z kłębem poziomym, grubości pióra, obłym, okrytym łuskowato szczątkami odpadłych liści oraz korzeniami włóknistymi,— wydającym krótkie odnogi wzniesione po nad ziemię, uwieńczone 2—3ma łuskami cisawemi odpadającemu Na tych dopióro wićrzchołkach po 2 liście naprzeciwległe, nórkowate, lekko wykrojone a zresztą całobrze-gie, skórzaste, z wiórzchu ciemnozielone i lśnące, spodem bledsze i ćme, a z młodu nieco omszone; z ogonkami bardzo długimi, miękkowłosymi, okrągłymi i często brudnoczer-wonymi. Kwiaty na szypułkach bardzo krótkich, na wiórz-chołkach gałązek pomiędzy liśćmi pojedyncze, z początku zwisło a później wzniesione; z okwiatem dzwonkowatym, skórzastym, od zewnątrz kosmatym i ciomnozielono-cisawym, a od wewnątrz brudno-czerwonym i omszonym,— z łatkami z czasem wgiętemi; z pręcikami szydłowatymi, dłuższymi od szyjki. Torebka jajowokulistawo-6ścienna. Nasion po 4 w każdćj komorze, cisych, na stronie wklęsłój ze znaczkiem białawo i mięsisto nabrzmiałym.— Bardzo pospolity po cienistych i wilgotnawych zaroślach i lasach liściastych, prawio w całej Europie; kwitnie od marca do maja.

Korzeń i ziele Kopytnika— herba et radix Asari, należały do nader używanych lćków, z powodu zawartego w nich azarynu; a to, jako drażniące drogi pokarmowe, pobudzające do wymiot, przeczyszczające, podnoszące czynność nćrek i skóry: dziś jednak— choćmożo bardzo niesłusznie— coraz więcój zapominane od lćkarzy, ale od ludu jeszcze gdzieniegdzie używane. Liście także wzniecają mocne kichacie.

RODZAJ 89. Jiokornuk [Aristulochia Lin.].— O-bupłciowy. Okwiat ubarwiony, rurkowaty; z rurką od dołu zrosłą z jajnikiem, powyżćj brzuchatą; z krajem ukośnym, językowatym, 1—2—31atkowym. Pręcików 6 na krążku nadjajnikowym , prawie bcznitkowych ; z główkami przyrosłemi grzbietem do szyjki. Jajnik 6komorowy ; komory wieloza-lążkowe; zalążki jednoszeregowe w kącie wewnętrznym; z szyjką krótką; ze znamieniem 6promieniowćm. Torebka skórzasta, 6komorowa, naga, pękająca po przegrodach, wielona-

S