Magazyn61501

303

i nasiona Fiołka marcowego— radix et sernina Violuriae v. Violae martiae okwitujące w wio lin zbliżony <lo emetyuu, a teraz tylko kwiaty fiołkowe— flores Yiolarum— miewają zastosowanie: piśrwszy jako środek wymiotowy, od ludu jeszcze i dziś gdiie niegdzie używany; drugie opróez tego, jako kruszące kamienie moczowe kiedyś slynue; a trzecie w postaci syrupu fiołkowego— syrupus Vio-larum, łagodzącego i uprzyjemniającego nieraz nader nieponętne do zażycia lćki, a przytóm znane jako odczynnik na alkalia.

Gat. 2. F. trójbarwny [V. tricolor Lin.], inaczej od dawna Bratek, Braciszek, Brat i siostra, Wdówki, także potrójny— wielki lub jlancowany. W. t. 37.— Ziele roczne lub dwuletnie. Korzeń jego cienko-wrzecionowaiy, gałęzisty, włóknisty: łodyga wzniesiona albo podnosząca się, często nawet pokładająca, już na złym gruncie bezgałęźna, już na dobrym w różnym stopniu rozgałęziona, V_a—1' długa, 3grania-sta, omszona albo prawie-naga. Liście '/₂ — 1 '/*" i '/t — i”, grubo ale płasko karbowane, nagie lub nieco - omszone; dól-ne jajowate lub jajowato - okrągławe, w podstawie nieco-ser-cowate, bardzo tępe, długoogonkowe; górne jajowato-podłuż-ne, mniój tępe i zwężone w ogonek znacznie krótszy; a najwyższe lancetowate; ich przylistki wielkie, lirowato a nierówno - piórzasto wcinane w łatki równowązkie i całobrzegie, z których — końcowa znacznie większa, zwykle podobna do liści łodygowych i karbowana, niekiedy nawet zwężona jakby w ogonek. Szypułki znacznie dłuższe od liści, 4ścienne, ku górze z 2ma przysadkami malćńkimi ; na każdej kwiat przerozmaity, zawsze płodny, od najmniejszego do 2" w średnicy, najczęściój w barwie żółtej, fiołkowej i szkarłatnej, lub tóż białej czy czokoladowej, a nawet rozmaicie pstrój,— o łatkach kielicha lancetowatych, już dłuższych już krótszych od korony,— płatkach przewrotnie-jajowatych, całkich lub * wykrojonych, bocznych mocno-brodatycb i zarówno z górnymi lekko - odwiniętych,— ostrodze grubej, tępój i prawie 2 razy dłuższćj od uszek kielicha,— 6zyjce zcieńczonój ku podstawie , — a znamieniu puharkowato - pępeczkowatóm. Wreszcie torebka podługowata, tępo-3kątna i ostra.— Rośnie dziko po lasach, polach, łąkach i nadbrzeżach, od równin aż w same Alpy w Europie, oraz w północnej Azyi i Ameryce; a po ogrodach uprawiany, w rozlicznych odmianach otrzymanych sztuką ; kwitnie od wiosny do jesieni. — Z mnóstwa znanych dotąd odmian, wszystkie są sztucznemi: do wytworzonych zaś dobrowolnie, poczytywanych od jednych za podgatunki a od innych za gatunki, należą 2 następujące :

Podg. 1. F. ogrodny lub wielkokwiatowy [V. hortensis Hort. v. grandiflora VlLL.], właściwy Bratek,— z kwiatami wielkimi, w 3ch rozmaicie połączonych barwach — fiołkowój, żółtćj i białej; o kielichu krótszym od korony;— uprawiany