page0059

45

cznych sądów i wniosków, która umie rozpoznać w rzeczach stronę duchową, w formach istotę, w stworzeniach Stwórcę, w ziemskiem i znikomem, nadziemskie i trwałe, a tak w każdym przedmiocie naukowym znajduje środki prowadzące do tego co najwznioślejsze, idealne i wieczne;

e) wszechstronne zrozumienie mowy, ażeby myśli dziecka prędko pochwycił, z nią je połączył i do prawdy sprowadził; wielką biegłość w mowie, ażeby natychmiast swoje myśli dokładnie, jasno i zrozumiale wyraził i dzieciom w najrozmaitszych odmianach przedstawił.

2. W materyalnym względzie musi posiadać: aj konieczne wiadomości. Czego się nie ma, tego i dać nie można. »Z próżnego i Salamon nie naleje«, jest dawne przysłowie. Nauczyciel musi nietylko posiadać to, czego ma udzielić, ale leż, co je uzasadnia, popiera i upewnia, co je łączy i w jednolitą całość spaja, co je łatwo i żywo w duszach dziecięcych zaszczepić może. Nauczyciel musi całkowicie materyał opanować , ażeby go potrafił każdego czasu swobodnie i pewnie zastosować do indywidualności dzieci;

b) dar udzielania, ażeby umiał zawsze we właściwy sposób udzielić odpowiedniego materyału dzieciom. »Nie to, że się udziela nauki jest dobrem, lecz to, że nauka bywa udzielaną przez zdatnego człowieka* (Curtmann). Sama wiedza nie stanowi jeszcze nauczyciela, lecz zdolność udzielania dzieciom potrzebnych wiadomości jasno, zrozumiale i łatwo.

B) Moralne przymioty nauczyciela.

1. Nauczyciel musi przedewszystkiem posiadać silną wiarę. Religia jest pewną przewodniczką, która nauczyciela prowadzi; ona to ustanowiła te stałe zasady, które mu cel jego działalności i środki do tego celu jasno i dokładnie wskazują. Jest filarem i podwaliną prawdy, która każdej ziemskiej prawdzie wskazuje właściwe miejsce i każde ziemskie badanie przedstawia we właściwem świetle. Jest jasnem i ogrzewającem światłem, które przyświeca nauczycielowi, a w którego blasku może dzieciom wskazać pewną drogę. Religijny nauczyciel jest niezawodnym, niereligijny zaś nau-

http://rcin.org.pl