page0082

72

Wreszcie dla objaśnieniem:* połączenia duszy z ciałem, uczeń Kartezyusza, Geulincx wy royślił trzeci system wpływu fizycznego (systema influxus physici). W tym systemie przyczyna wzajemnych relacyj pomiędzy duszą i ciałem tkwi w oddziaływaniu jednej na drugą: to wzajemne działanie na siebie odbywa się czy to bezpośrednio, czy też za pośrednictwem działacza na pół duchowego i na pół materyalnego. Teorya ta grzeszy tern, że uważa duszę jakby osadzoną w pewnym punkcie ciała, nie mogąc właściwie powiedzieć, gdzie ona rezyduje i z ciała robi substancyę doskonałą, istniejącą obok duszy, ale nie przez duszę. System ten zgadza się z platońskim w tern. że duszę z ciałem połączoną, uważa na sposób motoru poruszającego przedmiot poruszany; dusza wywiera wpływ na ciało i porusza je, — ale też ciało wywiera wpływ realny na duszę i przez to wywołuje w niej postrzeżenie przedmiotów zewnętrznych. Ta teorya grzeszy tern, czem grzeszyła platońska, bo przypuszcza luźny związek między motorem a ciałem poruszanem, co nie stanowi jednej natury; — a nadto zachodzi pytanie, czy ciało na duszę wywiera wpływ realny; — taki wpływ wymagałby w duszy wielkości ciągłej, czego w niej, jako me-złożonej, niemateryalnej — być nie może.

Błąd Giinthera jest tylko logicznem następstwem dualizmu nowszej filozofii, bo jeżeli przypuścimy, że organizm cielesny jest czemś w sobie samoistnem i niezależnem od duszy, wtedy

http://rcin.org.pl