page0012

2

stkie istoty żyjące: wegetatywne, zwierzęce i człowieka.

Zwyczajnie atoli wyraz psychologia ma więcej ścieśnione znaczenie; sam tylko człowiek za dni naszych stanowi jej przedmiot, ale człowiek cały tj. człowiek uważany we wszystkich objawach swego życia.

Inne jest pod tym względem zapatrywanie największej liczby psychologów nowożytnych. Według nich przedmiotem psychologii powinny być tylko zjawiska świadome; stąd świadome ść stawiają jedynie jako kryteryum do rozróżniania zjawisk fizycznych czyli fizyologicznych od psychicznych; pierwsze zaliczają do nieświadomych, drugie do świadomych.

Nie myślę zapuszczać się w ocenę tego ich kryteryum; nawiasem powiem, źe ono jest niedostateczne. Wiele jest bowiem zjawisk, które zwyczajnie przechodzą niepostrzeżenie i stąd wyłącznie do dziedziny fizyologii zaliczaćby się powinny, jak np. karmienie; przypadkowo jednak mogą one wkroczyć w dziedzinę świadomości. Przeciwnie, znowu akty świadome, nawet wolne i dobrowolne, mogą wkroczyć w dziedzinę fizyologii, poruszając te same organa, jak gdyby były zjawiskami czysto nieświadomemi.

Świadomość sama zatem nie może stanowić rozgraniczenia ponrędzy odrębnemi dziedzinami fizyologii i psychologii, To też autorowie, którzy wyraz psychiczny uważaią za synonim świadomy, są w psychologii zmuszeni

http://rcin.org.pl