page0111

101

Rozum częstokroć (choć nie zawsze) traci swe ostrze w starości, ponieważ organa, za pomocą których człowiek wnętrzny wchodzi w stosunek ze światem zewnętrznym, tracą swą siłę i rzeźkość. Skoro instrument zużywa się i starzeje, to rzecz naturalna, że operacya, w której on bierze udział, osłabia się coraz bardziej. Organa, które się przytępiają, nie wywołują już ani służą myśli w tym samym stopniu Władze intelektualne zaczynają już usypiać u starców, jak drze mią jeszcze u dziecka, warunek ich czynności nie istnieje jeszcze u dziecka, a zaczyna ustawać u star ca. Zresztą nie jest to regułą powszechną, iżby starcy zawsze popadali w dziecięctwo. ') Co się dzieje ze starcami, toż codziennie spostrzegamy w nas samych, to jest, pewne stopniowe odrętwieniu zwyslów i jakby usunięcie się ducha — we śnie, co nie przeszkadza, że z rana budzimy się z ciałem świeższem, uleglejszem działaniu ducha. Podobnie tłumaczy się omdlenie, idyolyzm, szaleństwo, słowem, wszystkie psychiczne stany chorobliwe. Właściwie mówiąc — nie ma choroby ducha-chyba tylko błąd i przewinienie. Co niewłaściwie nazywają „chorobą duszy⁴*, polega na chorobliwem uszkodzeniu organów, a osobliwie systemu nerwowego, który, jak się to zdarza w gorączce febrycznej, przedstawia choremu urojenia mirsto rzeczywistości.

^A) Lauvergne: De 1’agonie et de la ncrt I. p. 75 — gdzie przytacza mnóstwo faktów przeciwnych.

http://rcin.org.pl