page0112

102

Mimo tego stanu organów, prawa myśli, sama istota ducha, w gruncie zachowują się wolne od wszelkiej alteracyi. I tak omdlenie nie jest nadpsuciem, lecz tylko zawieszeniem chwilo-wem władz intelektualnych, a nawet senzyty-wnych duszy, bo po usunięciu przeszkody organicznej operacye odzyskują swój bieg w zakresie czucia jak i w zakresie myśli.

Opierając się na doświadczeniach materya-liści mówią:    „Dusza podlega odmianom, które

zachodzą w ciele; zdaje się, że się z niem rodzi, wzrasta i starzeje. Rozum rozwija się i osłabia wraz z organami zmysłowymi. Na wrażenie i myśli duszy wielki wpływ wywierają: temperament, wiek, klimat, wychowanie, nawyknienie i sposób życia; stąd widzimy, że są jedną i tą samą rzeczą rozmaicie zmodyfikowaną.^u

Odpowiadamy im na to:    Ten wpływ ciała

na duszę wynika, jakeśmy widzieli, ze ścisłego ich związku i wzajemnego stosunku do siebie; lecz bynajmniej nie dowodzi, że dusza i ciało są jedną i tą samą istotą. Dusza posiada przymioty różniące się od organów zmysłowych ; lecz za ich pomocą rozwija swe władze; nic więc dziwnego, że wady, niedoskonałości i zepsucie organów mają swój oddźwięk w myśli. Biegły artysta, muzyk, zasiada do fortepianu, lecz on jest rozstrojony, popsuty; bez wątpienia i najbieglejszy mistrz nie wydobędzie z niego dźwięcznych, harmonijnych tonów; lecz czyż dlatego mamy brać za jedno artystę i instrument?

http://rcin.org.pl