page0116

ROZDZIAŁ VII.

Określenie świadomości. — Możność rozłączenia świadomości i jej przedmiotu. — Rozbiór idealizmu.

Jeszcze jedno pytanie tyczące się świadomości. W jakiej mierze jest ona odłączna od swego przedmiotu? Świadomość i przedmiot jej czy tworzą dwie rzeczy czy też tworzą jedno?

W obserwacyi te dwa człony występują ciągle połączone. Doświadczamy wrażenia i mamy tego świadomość; jest to ten sam fakt wyrażony dwoma różnymi sposobami. Wszystkie fakty postrzegania tak się przedstawiają, są jednością. Ale rozumowanie nasze może przewyższyć naszą obserwacyę. Mamy możność przeprowadzenia różnicy między dwoma elementami: być i być postrzeżonym. Nie jest to odróżnienie ideologiczne, abstrakcya, którą mowa ułatwia.

Czy możemy iść dalej i przypuścić, że jedna z tak analizowanych części może istnieć bez drugiej? Czy odczucie istnieć może jako wrażenie fizyczne, jako przedmiot, nie będąc rozjaśnione przez świadomość? Czy świadomość może istnieć

http://rcin.org.pl