page0117

103

domości słowa i znaki, z klóremi owe były połączone. Re-produkcya odbywa się podczas snu i roztargnienia bez wszelkiej prawidłowości; natomiast w stanie świadomości odbywa się według zewnętrznych i wewnętrznych (mechanicznych i logicznych) zasad, przyczem osobliwie rodzaj uchwycenia wyobrażeń wywiera swój wpływ. Tak tedy wywołują się w świadomości równocześnie powstałe wyobrażenia (rzecz i jej nazwa) i reprodukuje się szereg wyobrażeń w tym samym porządku, w jakim powstał (opowiadanie jakiegoś zdarzenia, opis jakiejś przechadzki); ale też podobne wyobrażenia obudzają jedne drugie, może też jednakowoż jedno wyobrażenie wywołać drugie wręcz przeciwne. Te cztery prawa (równoczesność i następstwo, podobieństwo i różność) uskuteczniają mechaniczną reprodukcyę, na niej polega mechaniczna albo słowna pamięć. Wyobrażenia mogą także po'wstawać według praw powodu i następstwa, przyczyny i skutku; to jest logiczna reprodukcya, na której polega logiczna albo treściwa pamięć.

1. Pamięć jest nader ważną władzą duszy, skarbcem wiedzy, w którym przechowujemy wszystkie nabyte wyobrażenia, podstawą skutecznej działalności wszystkich sił duszy w pojmowaniu, czuciu, chceniu, gotową do usługi siłą, przy której pomocy może jedynie duch coś wielkiego stworzyć. Tylko to, co silnie wewnątrz trzymamy i posiadamy, możemy zewnętrznie dalej przerabiać, wykształcić do wyższej duchowej formy i zużytkować dla życia. Rozum, rozsądek, zdolność wnioskowania, słowem wszystkie siły ducha zawisłe są od doskonałości pamięci (Beneke). »Czego dokona budowniczy »ro-zum« w swojej budowie, jeżeli mu pamięć żadnego mate-ryału nie poda»! (Sailer). »Także Schwarz wyraża się bardzo pięknie o znaczeniu pamięci: »Dobra pamięć ożywia uczucie bogactwem wyobrażeń, wdraża wolę wspomnieniami do dobrych przyzwyczajeń, do odnawiania dobrych postanowień do wdzięczności; dopomaga rozumowi w zbieraniu części w pojęcie i w rozważaniu prawdy i sprawia w całości błogie uczucie własnej godności w swobodniejszem panowaniu nad mnóstwem wyobrażeń; wywiera więc na całe duchowe wykształcenie przeważny wpływ«. Każdy łatwo zrozumie, że władza duszy takiej doniosłości powinna być jak najstaranniej kształconą.

http://rcin.org.pl