page0113

103

„Dusza, mówią dalej, postępuje za zmianami dziecięeemi w ciele i zdaje się z niem róść i podlegać starości..."

Wiele w tern prawdy, ale łatwa tu przesada. Dziecię ma umysł słaby; pochodzi to ze słabości organów, a nadto stąd, że mu zbywa na doświadczeniu i nabytych pojęciach, jakie my mamy. Przyczyną tego jest jeszcze i to, że nie posiada języka, którym do niego mówią i że nie przywiązuje do wyrazów znaczeń dokładnych. — Zamiast upatrywać w rozwijaniu się stopniowem ciała i ducha dowodu materyalizmu, powinniśmy raczej z Helvienem podziwiać tu przecudny objaw mądrości Stwórcy.

„Gdyby dziecię, mówi tenże autor, miało rozum w całej swej potędze, słabość jego ciała byłaby dla niego nieznośną i zamiast uśmiechniętego na łonie matki, widzianoby na twarzyczce jego ponury smutek, niepokój i zazdrość; wzdychałoby niecierpliwie do wzrostu i mocy swego ojca; ściśnione w powijaczach miałoby namiętności i projekta dojrzałego człowieka, a oburzając się na to, iż nie może zadość im uczynić, miałoby poczucie swojej niewoli; kolebka, w której dziś spokojnie spoczywa, byłaby dla niego okro-pnem więzieniem. Ojcowie nie mieliby nad niem innej powagi nad powagę siły; wszystko byłoby przewrócone w porządku rzeczy ludzkich."¹)

Co do osłabienia władz duchowych, ileż to dusz okazuje się wyższemi nad dolegliwości, wą-

*) Tom II, str. 2ó8.

http://rcin.org.pl