page0130

Pajęczaki Lityńce: Roztocze (Roztocze tchawkodyszne). 93

samca 10 mm, samicy 15 mm); na odwłoku z białemi plamami, ułożonemi w kształcie krzyża. Pospolity w całej Europie; po ogrodach, zaroślach, a nawet w mieszkaniach; snuje koliste, krat kowane sieci, zawieszone pionowo między gałęziami, ścianami i t. p.

Topik wodny cz. wodnik (Argyro-neta aąuatica, ryc. 47), wielk. śred. (dł. samca do 20 mm, samicy do 12 mm), żółtawo-brunatny, z delikatnem owłosieniem. Pospolity; buduje pod wodą dzwon z pajęczyny. Karmi się larwami owadów i drobnemi skorupiakami.

Tab. 28 fig. 9. Tarantula włoska (Ly-cosa tarantula), dość duża (dł. do 40 mm); sieci nie snuje, lecz wyścieła nią jamki w ziemi, które zamieszkuje; samica nosi jajka w woreczku z pajęczyny, a potem młode na grzbiecie; goni owady i chwyta je w skoku. Ukąszenie jej wywołuje u ludzi miejscowe zapalenie. Eur. płd.

6 Rząd. Roztocze

Drobne, często mikroskopijnej wielkości; ciało krępe, odwłok zlany z tu-łogłowiem w jedną całość; narządy pyszczkowe gryzące (ze szponem lub kleszczami), albo ssąco-kłujące; nogi zwykle dobrze rozwinięte; oczek 1 lub 2 pary, czasem bez oczu; jedne mają

Ryc. 47. Topik (Argyroneta aąuatica): sam i z dzwonem (a); u dołu układ oczek (b) (nieznacznie powiększony).

cz. Moliki (Acarina).

tchawki, inne oddychają tylko skórą. Niektóre mają gruczoły przędne.

Wszystkie są jajorodne. Jedne żyją wolno na lądzie lub w wodzie i są drapieżne; inne (większość) pasorzytują na roślinach lub zwierzętach; dużo szkodliwych. Przeszło 900 gatunków.

1 Podrząd. Roztocze Tchawkodyszne (Tracheata).

Oddychają tchawkami; lądowe lub wodne.

Tab. 28 fig. 10. Lądzień czerwo natka (Trombidium holoserieum), maleńki (dł. 2—3 mm), o ciele prawie 4-kątnem, aksamitnie owłosionem; szczę-koroża ze szponem; 2 pary nóg tylnych daleko od 2 par przednich. Pospolity; na ziemi, roślinach, biega szybko; dorosłe karmią się roślinami; młode pasorzytują na owadach i pająkach.

Tab. 28 fig. 11. Przędziorek lipo

wy (Tetranychus telarius), bardzo mały (dł. 0,25—0,50 mm), z postaci podobny do poprzedniego, ale z gruczołami przędnemi; szczękoroża kłujkowate.

Gromadnie na liściach lip, dębów i in. drzew; oplątuje je jedwabistą przędzą i wysysa. Młode z roślin przenoszą się na ludzi i wywołują powstawanie swędzących pęcherzy na skórze.

Tab. 28 fig. 12. Wodopójka kulista

(Hydrachna globosa), maleńka (dł. 6— 8 mm), o ciele miękkiem, szerokiem, kulisto-jajowatem; szczękoroża kłujkowate, głaszczki z kleszczami; wszystkie 4 pary nóg w przedniej części ciała, opatrzone szczecinkami pływnemi. Pospolita, wodna; dorosłe żyją swobodnie, młode pasorzytują na wielkich chrząszczach wodnych i pluskwiakach (płoszczyce).